Inleiding

Voor u ligt de begroting 2022 van de gemeente Middelburg. Wij spreken de wens uit dat 2022 het jaar wordt, waarin Covid-19 beheersbaar is. En dat dat kansen en ruimte biedt aan onze inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties en voor de gemeentelijke organisatie om veilig en gezond actief te zijn.

De afgelopen jaren stonden noodgedwongen in het teken van het financieel herstel van de gemeente Middelburg. Door ingrijpende maatregelen in het Financieel herstelplan hebben we onze financiële positie verbeterd. Het heeft van veel mensen veel gevraagd, maar wij zijn er trots op dat het financieel herstel zich ook in de komende jaren lijkt te gaan doorzetten. Het preventief financieel toezicht van de Provincie hebben we achter ons gelaten, de Rijksoverheid neemt op belangrijke dossiers haar verantwoordelijkheid en daardoor zijn de verwachtingen voor de komende jaren positief. Maar wij vinden het noodzakelijk om als stadsbestuur financieel behoedzaam te blijven handelen. Dat vindt u ook terug in deze begroting. 

In 2022 vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Dit is dan ook de laatste begroting van dit college. Ook daarom zijn wij terughoudend met het voorstellen van nieuw beleid. Het lijkt ons correct om de nieuwe gemeenteraad en het volgende college de ruimte te laten om nieuwe of andere keuzes te maken.

Zoals gezegd rekenen wij erop dat 2022 een jaar wordt, waarin onze inwoners weer volop kunnen meedoen aan participatietrajecten. De integrale wijkaanpak waarin wonen, zorg en welzijn in samenhang worden bezien krijgt in 2022 verder inhoud en de Omgevingsvisie van de gemeente komt tot een afronding. Het integraal veiligheidsbeleid is gericht op een veilige woon- en leefomgeving met aanpak van radicalisering en ondermijning. We gaan door op de ingeslagen weg van duurzame mobiliteit en goede bereikbaarheid. Ook in 2022 geven we aandacht aan het realiseren van ruimte voor nieuwe bedrijven. Met betrekking tot de woonomgeving zetten we ons ook in 2022 in op het herstel van het evenwicht van vraag en aanbod op de woningmarkt. Het grondbedrijf ziet er weer gezond uit. Het belang van toerisme voor de gemeente blijft groot. We gaan helpen om en het na de Covid-19 epidemie weer helpen herstellen van de (binnenstads) economie blijft onverminderd de aandacht houden in het nieuwe begrotingsjaar. De Covid-19 epidemie heeft ons duidelijk gemaakt hoe belangrijk het is om met onze inwoners te werken aan een goede volksgezondheid. De uitrol van het lokaal sportakkoord Middelburg en de actualisatie van de groenbeheersplannen moeten daar een bijdrage aan leveren. 

Actualisatie meerjarenperspectief 2022 - 2025

In juli 2021 heeft de gemeenteraad de Kadernota 2022 - 2025 vastgesteld. Op basis van de daarin opgenomen uitgangspunten en voorstellen nieuw beleid kan het college nu een realistische en structureel sluitende begroting aanbieden. Om aansluiting te houden met de vastgestelde Kadernota en het Financieel Herstelplan, zijn de financiële mutaties bij de verschillende programma's in detail opgenomen.

Gebeurtenissen na vaststelling kadernota

Na het vaststellen van de kadernota hebben zich nog enkele (financiële) ontwikkelingen voorgedaan. Het is noodzakelijk om deze in de begroting 2022 te verwerken.

Op 22 juni 2021 is de gemeenteraad met een memo actieve informatie geïnformeerd over de uitkomsten van de meicirculaire. Het Rijk verwacht lagere uitgaven vanwege een lagere loon- en prijsontwikkeling, lagere rentelasten en een lagere EU-afdracht. Daardoor wordt ook de uitkering aan de gemeenten lager. Dit heeft gevolgen voor de begroting 2022 en de hierop volgende jaren.

Daarnaast is de Bestuurlijke tussenrapportage 2021 in september jl. door de raad behandeld. De structurele effecten hiervan zijn in de begroting 2022 en de meerjarenbegroting 2023 - 2025 verwerkt.

Een nieuwe berekening van de verwachte financieringsbehoefte en een recente herfinanciering van een afgeloste lening tegen gunstigere rentepercentages, dan waar bij de kadernota rekening mee is gehouden, leiden tot lagere rentelasten voor de komende jaren.

De laatste mutatie wordt veroorzaakt doordat leveranciers van applicaties in toenemende mate alleen nog Cloud-oplossingen aanbieden. Als we vasthouden aan het bestaande beleid kunnen we geen gebruik maken van een groot aantal aanbieders. Dat gaat ten koste van onze dienstverlening. Omdat thuiswerken een blijvende manier van werken is, zal dit ook optimaal gefaciliteerd moeten worden. Via Microsoft 365 kan dat beter dan met het huidige werkplekconcept.

De tabel hieronder geeft het financiële inzicht in bovenstaande ontwikkelingen.

Dekking saldo tekort 2022

Genoemde mutaties resulteren in een begrotingstekort voor 2022. Dit tekort dekken we uit het structurele budget van ruim € 800.000 voor het opvangen van risico’s met structurele gevolgen. Dit is primair bedoeld voor de gevolgen herverdeling gemeentefonds en eventuele andere fluctuaties in de algemene uitkering. Zo nodig kan dit ook ingezet worden voor het opvangen van andere risico’s.

Extra Rijksmiddelen Jeugd

Eerder dit jaar heeft het Rijk extra financiële middelen voor jeugd toegekend. Bij de behandeling van de Kadernota heeft de raad een motie aangenomen waarin wordt verzocht het Actieplan Sociaal Domein, Financieel Herstelplan en het Middelburgs Model te toetsen op de extra inkomsten voor de jeugdzorg en te bezien waar bijstelling kan of moet plaatsvinden.

Het- Rijk heeft, naar aanleiding van de uitspraak (Commissie van Wijzen), in samenspraak met de VNG bestuurlijke afspraken gemaakt dat gemeenten in 2022 € 1,3 miljard extra krijgen voor de jeugdzorg tekorten. Hierbij zijn afspraken gemaakt om, samen met andere betrokken partijen (o.a. cliënten, aanbieders en professionals), aan de slag te gaan met maatregelen die in 2022 en verder tot een verbetering en besparing kunnen leiden. De Hervormingsagenda moet begin 2022 klaar zijn. In september 2021 zijn de belangrijkste inhoudelijke thema’s in kaart gebracht, die worden vervolgens in de maanden erna uitgewerkt.

Deze ontwikkeling is positief, maar nog wel prematuur. Immers de middelen zijn op dit moment alleen voor 2022 zeker. Wel heeft de provinciaal toezichthouder aangegeven dat deze extra middelen vanaf 2023 en verder voor 75% verwerkt mogen worden in de begroting. Over het definitief toekenning van extra middelen moet het nieuwe kabinet een besluit nemen.. Deze extra middelen nemen in meerjarig perspectief af omdat de hierboven genoemde hervormingen moeten leiden tot een meer effectieve inzet van middelen. Op basis van dit gegeven verwachten wij dat op termijn € 0,85 mln. extra structureel beschikbaar zal zijn. We willen de nu beschikbare middelen oormerken voor Jeugd en op de volgende wijzen inzetten:

De extra lasten, ad. €223.000, ter afdekking van de harmonisatie van de tarieven (Overname van Intervence door JB-west) worden uit deze extra structurele Jeugdmiddelen gedekt. Het restant, ad. € 628.000 willen we inzetten voor preventie (evidence-based) en/of ter afdekking/herziening taakstelling Actieplan Sociaal Domein. Het inzetten op meer preventie alsmede voorliggende voorzieningen is ook een belangrijk onderdeel van het Middelburgs model en de transformatie vanuit het actieplan sociaal domein. Dit valt onder een “sterke sociale basis”. Het evidence-based wil zeggen dat we inzetten op methodes en producten die zich al bewezen hebben in de rest van het land, of waar uit studies blijkt dat het effectief is. Wanneer dit een langdurig onderdeel wordt van het Middelburgs model, dan wordt voorgesteld dit op te nemen in de normale begroting, zodat dit ook langdurig gefinancierd kan worden.

Het eenmalige bedrag € 3 mln. willen we bestemmen door (specifiek voor Jeugd) langer de tijd te nemen om het Actieplan Sociaal Domein/Financieel Herstelplan te realiseren. Daarom reserveren wij € 1,5 mln. voor het invullen van de taakstelling Jeugd 2022, € 0,2 mln. bestemmen we voor onderdelen uit het realisatiebudget Actieplan Sociaal Domein die gericht zijn op Jeugd en passen binnen de inzet van de verkregen Rijksmiddelen. Het restant ad.€ 1,3 mln. reserveren we om ook in 2023 de taakstelling Jeugd incidenteel te verlagen, dit geeft ook meer tijd om het actieplan te realiseren. Hierbij gaan we wel verder met het actieplan omtrent de jeugdzorg, dat wordt niet uitgesteld.

We concluderen dat we hiermee de taakstelling Sociaal Domein temporiseren en uitkomen op € 4 mln. (2022), €5,7 mln. (2023) en €7 mln. (2024 en verder). Hiermee krijgen we meer tijd om invulling te geven aan het Actieplan Sociaal Domein/Financieel Herstelplan. We blijven ons inspannen om invulling te geven aan het actieplan, waarbij uit recente inzichten (voornamelijk WMO) blijkt dat de taakstelling 2021, ad € 3 mln, zal worden gehaald. Voor de meest actuele gegevens hierover verwijzen we u naar de kwartaalrapportages sociaal domein.

Onderwijshuisvesting

Tijdens vergadering raadscommissie Maatschappelijk Zaken hebben schoolbestuurders ingesproken en zorgen en bezwaar geuit over het toekomstige Strategisch Huisvestingplan Onderwijs. Hierop volgend is tijdens een overleg met alle schoolbesturen de planning aangepast en o.a. de vervanging van het oude bouwdeel op de locatie CSW van de Perre naar voren gehaald. De CSW heeft aangegeven zelf onderzoek te gaan doen naar vervanging van het oude bouwdeel met de mogelijkheid om de locatie Toorop daarbij te integreren. Tevens wordt er onderzoek gedaan naar alternatieve financiering en een eventuele doordecentralisering van de huisvesting. Ondertussen worden in afwachting van deze resultaten de kapitaallasten van de investering en consequenties van doordecentralisatie in beeld gebracht. De bovenstaande consequenties kunnen bij de eerstvolgende Kadernota 2023 - 2026 integraal afgewogen worden, maar vragen voor het begrotingsjaar 2022 geen extra financiële ruimte.

Een voorzichtig financieel herstel

Alle bovenstaande ontwikkelingen, een betere weerstandsratio, minder schulden en verbetering van de financiële kengetallen dragen bij aan het beeld dat we de weg omhoog weer hebben gevonden. Neem hierbij in ogenschouw dat de herijking van het gemeentefonds naar alle waarschijnlijkheid gunstig zal uitpakken voor Middelburg. Allemaal redenen waarom het college van mening is dat alle inspanningen uit het verleden bijdragen aan een gezonde financiële situatie. 2022 staat in het teken van nieuwe gemeenteraadsverkiezing waarbij wij met trots het stokje overgeven aan een nieuwe raad en college. We zijn blij dat we deze weg samen met de raad hebben kunnen en mogen bewandelen.

Namens het college van burgemeester en wethouders,

Johan Aalberts

wethouder Financiën Gemeente Middelburg