Veiligheid

Burgers en bezoekers van Middelburg moeten zich veilig voelen én veilig zijn. Het gaat om veiligheid in en rond het huis en in de buurt. In het grotere verband veiligheid van stad en regio. We werken aan het tegengaan van ondermijnende criminaliteit, woninginbraken, overvallen en straatroven. Hierbij werken we veel samen met andere organisaties.

Actueel: het is de verwachting dat COVID-19 (corona) voor 2021 opnieuw een flinke impact heeft op alle werkzaamheden. Alle maatregelen, voorschriften en adviezen die in het kader van COVID-19 zijn/worden ingesteld dragen bij aan de beheersing van de corona pandemie.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Integraal Veiligheidsbeleid gemeente Middelburg 2019-2022 (2020)

• Prostitutiebeleid (beleidsnota) (2000)

• Prostitutiebeleid (beleidsregels) (2000)

• Integriteitsbeoordeling (Wet BIBOB) (2006)

• Regionaal Zeeuws Crisisplan 2018-2021 (2017)

• Victoriabeleid gemeente Middelburg (2000)

• Nota omgaan met conventionele explosieven (2011)

• Bestuurlijke handhaving van artikel 13b Opiumwet (2014/2016)

• Regionaal Beleidsplan Politie Zeeland-West Brabant 2019-2022

Wat willen we bereiken?

Maatschappelijk effect

De burgers en bezoekers van Middelburg moeten zich veilig voelen en veilig zijn. Dat gaat het enerzijds om veiligheid in en rond het huis en in de buurt, anderzijds in het grotere verband van stad en regio.

Doelstellingen

1. Een veilige woon- en leefomgeving.

2. Het effectief aanpakken van ondermijnende criminaliteit.

3. Het voeren van een actief beleid op het gebied van met name signalering en preventie in de aanpak van radicalisering.

4. Actief participeren in de voorbereiding en uitvoering van het regionaal crisisplan.

Wat gaan we daarvoor doen?

Uitvoering geven aan activiteiten "Uitvoeringsprogramma 2021" van het Integraal Veiligheidsbeleid 2019-2022

Gemeenten hebben een zware regierol in de lokale veiligheidszorg. Deze rol neemt naar verwachting alleen nog maar verder toe. In de Politiewet wordt er van uit gegaan dat er integrale veiligheidsplannen zijn en een regionaal beleidsplan. Het spreekt voor zich dat deze plannen met elkaar samenhangen. Doordat de burgemeester, voorafgaand aan de vaststelling van het regionaal beleidsplan, de gemeenteraad moet horen over het ontwerpbeleidsplan, heeft het lokaal integraal veiligheidsplan hierin een cruciale rol. Vanuit het vastgestelde beleid kunnen de burgemeester en de gemeenteraad er voor zorgen dat de lokale prioriteiten worden meegenomen in de regionale prioriteiten. Als dit niet het geval is aangezien er keuzes moeten worden gemaakt, dan is er altijd ruimte om er een lokale prioriteit van te maken. Dit heeft ook weer invloed op de verdeling van de sterkte van de politie binnen de regio.

Het Integraal Veiligheidsbeleid 2019-2022 is nog van kracht. Hierin zijn de prioriteiten van de komende twee jaren nog aangegeven. Dit wordt geconcretiseerd in een jaarlijks uitvoeringsprogramma. Jaarlijks is er een evaluatie en actualisatie van het plan. Eind 2021 start de verkenning voor het opstellen van het nieuwe Integraal Veiligheidsbeleid 2023-2026.

De prioriteiten in het Integraal Veiligheidsbeleid 2019-2022 zijn:

• Veilige woon- en leefomgeving

• Zorg en veiligheid

• Ondermijnende criminaliteit

• Cybercrime en -security

De strategische thema's in het beleid zijn:

• Jeugd en veiligheid

• Aanpak vuurwerkoverlast

• Polarisatie en radicalisering

• Mensenhandel

Een onderwerp dat niet in het Integraal Veiligheidsbeleid 2019-2022 is opgenomen maar een behoorlijke weerslag heeft op de werkzaamheden van het cluster OOV, is de situatie rondom COVID-19 (corona). In 2020 zijn de lokale werkzaamheden grotendeels bepaald door de wereldwijde uitbraak van het virus. Voor 2021 is de verwachting dat dit opnieuw een flinke impact heeft op alle werkzaamheden. Alle maatregelen, voorschriften en adviezen die in het kader van COVID-19 zijn/worden ingesteld, hebben een raakvlak met openbare orde en veiligheid. De grootste impact in het werkveld van OOV zit dan ook in de beheersing van de corona pandemie. Bij alle onderwerpen die hieronder aan bod komen, dient er rekening te worden gehouden met de uitvoerbaarheid in relatie tot de mogelijkheden i.v.m. corona.

Een veilige woon- en leefomgeving

Middelburg richt zich sterk op verbetering van de leefbaarheid. Allereerst wordt de inwoner of verantwoordelijke instantie (bijvoorbeeld woningcorporatie) aangespoord om het probleem zelf op te lossen. In het geval dat dit niet lukt, is een aantal instrumenten ontwikkeld. Belangrijke instrumenten hierbij zijn Buurtbemiddeling en de Ketenaanpak woonoverlast. Ook de aanpak van overlast tijdens de jaarwisseling, huiselijk geweld en maatschappelijke onrust zijn onderdeel van het zorgen voor een veilige woon- en leefomgeving.

Buurtgericht

Buurtbemiddeling Walcheren is een gezamenlijke voorziening van de Walcherse gemeenten, de woningcorporaties en de politie. Buurtbemiddeling wordt uitgevoerd door Welzijn Middelburg. In de afgelopen jaren heeft deze voorziening bijgedragen aan de verbetering van de leefomgeving in de wijken. Veel conflictsituaties zijn hierdoor niet verder geëscaleerd of zelfs opgelost. Ook in 2021 levert Buurtbemiddeling naar verwachting een positieve bijdrage aan de leefbaarheid in onze gemeente.

Overlast

Overlast en verloedering verlagen de leefbaarheid van woonbuurten en wijken. Gemeenten hebben, met andere partners, een belangrijke taak om de leefbaarheid te vergroten. Voor de aanpak van woonoverlast is er in Middelburg de "ketenaanpak woonoverlast". Als de partijen er met behulp van Buurtbemiddeling niet uitkomen en de betrokken instanties, met name woningcorporaties en de politie, ook geen mogelijkheden meer zien om het eigenhandig op te lossen, komt de Ketenaanpak woonoverlast in beeld. Voorwaarde is wel dat er sprake is van ernstige overlast én daarmee aantasting van de openbare orde. De gemeente neemt hier vanuit haar verantwoordelijkheid voor openbare orde en veiligheid de regie. Door het zichtbaar gezamenlijk optreden zijn overlastgevers eerder geneigd de overlast te stoppen om zo gedragsaanwijzing of een dreigende huisuitzetting te voorkomen. Ook blijkt dat er meer kan worden bereikt door de betrokken instanties bij elkaar te brengen.

In de buitenruimte wordt een beperkt aantal toezichthouders ingezet met het oog op een adequate aanpak van hinder/overlast in de verschillende wijken en buurten.

Door zowel wettelijke als uitvoerende veranderingen in de zorg is de afgelopen jaren minder snel sprake van intramurale zorg. Hierdoor is een stijging waarneembaar van psychiatrische en/of psychosociale problemen bij inwoners die overlast veroorzaken. Het gaat hier veelal om complexe en multidisciplinaire aanpak die om veel tijd ambtelijke capaciteit vraagt. Voor de aanpak van personen met verward gedrag ligt het primaat bij de zorgsector, hoewel het doorwerkt in de openbare orde en veiligheid; betere zorg leidt tot minder problemen in openbare orde en veiligheid. In 2018 is door het Witte Huis (opvang dak- en thuislozen in Vlissingen) het initiatief genomen tot het opzetten van een OGGZ netwerk (openbare geestelijke gezondheidszorg) Middelburg. Eén keer per maand komen de betrokken partijen (o.a. politie, GGD Bemoeizorg, diverse afdelingen van Emergis, woningcorporatie en gemeente) bijeen. Hier wordt casuïstiek besproken die te maken heeft met zorgwekkende zorgmijders. Nieuwe casuïstiek wordt besproken en er wordt bekeken of één van de aanwezige partijen al met een casus bezig is. Als dit niet het geval is, wordt afgestemd welke partij het meest aangewezen is om de casus op te pakken. Daarnaast wordt de casuïstiek uiteraard gemonitord. In 2020 is dit overleg, met goede lessen uit het land, verder geoptimaliseerd. Eind 2020 of begin 2021 moet dit resulteren in een samenwerkingsovereenkomst met de partijen waarbij er procesafspraken gemaakt zijn.

Op 1 januari 2020 is de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (WvGGz) in werking getreden. Deze wet regelt dat mensen passende zorg ontvangen wanneer verplichte zorg in de GGz noodzakelijk is. Gemeenten hebben via deze wet zowel in de voorbereiding van de zorgmachtiging als bij het nemen van een crisismaatregel een belangrijke rol. Hierdoor zijn er extra taken bijgekomen voor gemeenten. In Zeeland zijn deze gemeentelijke taken voor de WvGGz zoveel als mogelijk belegd bij het Zorg- en Veiligheidshuis. In 2020 zijn er procesafspraken voor de uitvoering gemaakt en in 2021 zal dit verder worden geoptimaliseerd. Doordat de doelgroep van de WvGGz vaak op de dunne scheidslijn van zorg en veiligheid balanceert, blijft het cluster OOV de ontwikkelingen en procesafspraken nauw volgen.

In de afgelopen jaren heeft het cluster OOV een aanzienlijke hoeveelheid ambtelijke capaciteit gestopt in veilig verloop van de jaarwisselingen. In 2019 is dit gestart met een initiatiefvoorstel dat door de gemeenteraad was aangenomen met daarin de opdracht voor het college om de overlast van vuurwerk te beperken. De jaarwisseling 2019-2020 was hiervan een eerste uitwerking. Eind 2019 is daarnaast het Vuurwerkbesluit aangepast waarbij een landelijk verbod is gekomen op al het knalvuurwerk en vuurpijlen. In 2020 heeft de raad verzocht om uitwerking van 2 scenario's voor de jaarwisseling van 2020-2021:

1. een totaalverbod op het afsteken van consumentenvuurwerk in de gemeente Middelburg

2. een uitbreiding van de vuurwerkvrije zones binnen de gemeente Middelburg

De verwachting is dat de komende jaren de viering van de jaarwisseling en de (on)mogelijkheden voor het afsteken van vuurwerk aan veranderingen onderhevig blijven en de nodige ambtelijke capaciteit blijft vergen. Dit betekent voor het cluster een aanzienlijke inspanning in de jaarplanning van alle werkzaamheden.

(Dreigende) maatschappelijke onrust

Veelvuldig wordt bij zaken waar mogelijk maatschappelijke onrust kan ontstaan inzet gevraagd van de gemeente. Het gaat dan om onvoorzienbare incidenten die in de meeste gevallen een grote inzet vereisen. In 2018 is door het college het Sociaal Calamiteitenplan (Socaplan) vastgesteld. Hierin staan de rollen en verantwoordelijkheden wanneer er sprake is van (dreigende) maatschappelijke onrust of wanneer een zorg gerelateerde calamiteit (mogelijk) leidt tot politieke of bestuurlijke schade. In aansluiting hierop is in 2020 een aanvang gemaakt met invullen van de Zeeuwse Regiekaart (de)escaleren. Door de coronacrisis is dit stil komen te liggen, maar hier zal in 2021 een vervolg aan worden gegeven. Voor de medewerkers van het cluster OOV is een belangrijke coördinerende rol weg gelegd bij een sociale calamiteit. Daarnaast kan, om te voorkomen dat complexe casuïstiek leidt tot maatschappelijke onrust, het Zorg- en Veiligheidshuis Zeeland zorgen voor integrale procescoördinatie. Daarmee wordt de aanpak in een casus, onder leiding van een integraal procescoördinator, integraal afgestemd met de betrokken partners en wordt afgesproken wie de casusregie heeft.

Jeugd en veiligheid

Landelijk is er een trend waar te nemen in het plegen van strafbare feiten door (jonge) jeugdigen/kinderen vanaf 12 jaar. Dit gaat regelmatig gepaard met (dreiging met) geweld en gebruikmaking van (vuur)wapens waaronder messen. Deze trend verspreidt zich ook binnen Zeeland waaronder in onze gemeente. De bestrijding van deze trend is een complex proces dat integraal aangepakt dient te worden. Partijen als scholen, verenigingen en zeker ook de ouders/verzorgers spelen hierin (naast politie, justitie, jongerenwerk en gemeenten) een belangrijke rol. Medewerkers van het cluster OOV participeren in 2021 daar waar nodig en mogelijk in deze complexe aanpak.

Veilig verloop evenementen

Een veilige woon- en leefomgeving is gediend met het veilig verlopen van (grootschalige) evenementen. In het proces van vergunningverlening is veiligheid een belangrijk onderdeel. Sinds 2019 dienen alle organisatoren van grotere evenementen (B- of C-evenemten) conform de beleidsregel "Veiligheid bij evenementen" een veiligheidsplan te hebben. De optimalisatie van de kwaliteit van deze veiligheidsplannen is een voortdurend proces om met elkaar te zorgen voor veilige evenementen. De organisatoren worden hierbij, indien gewenst en noodzakelijk, ondersteund door de gemeente.

Bodembelastingkaart ontplofbare oorlogsresten

Naast aspecten van sociale veiligheid die bijdragen aan een veilige woon- en leefomgeving van Middelburg zijn er ook fysieke aspecten die hieraan bijdragen. Als voorbeeld zal in 2021 een nieuwe digitale bodembelastingkaart voor ontplofbare oorlogsresten opgemaakt worden in opdracht van de gemeente. De gemeente Middelburg beschikt na dit onderzoek over een gedegen actueel historisch onderzoek naar deze ontplofbare oorlogsresten en heeft hierbij een digitale bodembelastingkaart waarop aangegeven is welk gedeelte van het grondgebied van de gemeente Middelburg al dan niet een verhoogde kans heeft op het aantreffen van deze resten. Hierbij is geanalyseerd waaruit deze mogelijke verhoogde kans blijkt en wat er eventueel aangetroffen kan worden. Afhankelijk hiervan kan een betere risicoinschatting gemaakt worden van maatregelen voor de omgeving bij bijvoorbeeld bouw- of graafwerkzaamheden.

Havenveiligheidsplan

In 2020 heeft de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een inspectie uitgevoerd naar de uitvoering van de Havenbeveiligingswet door de gemeente Middelburg. Vanuit deze inspectie zijn een aantal verbeterpunten naar voren gekomen die in 2020 zijn opgepakt en doorlopen in 2021. Daarnaast dient het Havenveiligheidsplan van onze gemeente uiterlijk in 2022 herzien te worden. In 2021 wordt gestart met deze herziening. Bij zowel het verwerken van de verbeterpunten vanuit de inspectie als bij het herzien van het Havenveiligheidsplan wordt de samenwerking gezocht met North Sea Ports en met de andere Zeeuwse gemeenten die (kleinere) zeehavens binnen de gemeentegrenzen hebben.

Aanpak ondermijning en bestuurlijke weerbaarheid

De aanpak van ondermijnende en georganiseerde criminaliteit en daarmee het verbeteren van de bestuurlijke weerbaarheid daar tegen, is in 2021 wederom een landelijk en regionaal speerpunt. Activiteiten die hier onder vallen zijn onder andere het uitvoeren van het Damocles beleid (sluiten van panden bij drugshandel), het uitvoeren van activiteiten in het kader van het BIBOB-beleid en het organiseren van integrale controles. Ook is er aandacht voor de bestuurlijke weerbaarheid van de medewerkers en het oppakken van casuïstiek.

Mensenhandel

Mensenhandel en mensensmokkel zijn termen die vaak met elkaar worden verward. Mensensmokkel is het illegaal transporteren van mensen over internationale grenzen. Bij mensenhandel gaat het over het werven, vervoeren, overbrengen, opnemen of huisvesten van een persoon of personen met gebruikmaking van dwang (in de brede zin) en met het doel die persoon uit te buiten. Juist dit laatste component, de beoogde uitbuiting, maakt het mensenhandel. Voorbeelden van mensenhandel zijn seksuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting, criminele uitbuiting en orgaanhandel. Gemeenten hebben de opdracht gekregen beleid te maken over de aanpak van mensenhandel en een aandachtsfunctionaris mensenhandel aan te wijzen. De persoon is het aanspreekpunt voor collega's die mogelijke signalen van mensenhandel hebben waargenomen. De aandachtsfunctionaris verzamelt signalen van het gemeentepersoneel en weet wat de juiste manier is om deze signalen door te geven aan relevante partners. Binnen de gemeente Middelburg is de functie van aandachtsfunctionaris mensenhandel belegd bij een collega van het cluster OOV. In 2020 is hier invulling aan gegeven en in 2021 wordt dit verder uitgebreid en geoptimaliseerd. Trainingen aan collega's, verrijken van signalen en het onderhouden van een relevant netwerk zijn werkzaamheden die hieruit voortvloeien.

Radicalisering

De aandacht voor radicalisering mag, ondanks minder aanslagen en minder aandacht in de media voor terrorisme, zeker niet verslappen. Wel is de aandacht veranderd van het richten op uitreizigers naar het richten op terugkeerders en personen die in eigen land aanslagen willen plegen. Zowel landelijk als lokaal is de aanpak hiervan speerpunt. De gemeenten hebben een belangrijke signaleringsrol en preventieve taak. Daarom is de "Gemeentelijke aanpak radicalisering Walcheren" opgesteld. Casussen worden onder regie van het Zorg- en Veiligheidshuis Zeeland door een weegploeg beoordeeld en gevolgd. Eén keer in de 1,5 maand komt deze weegploeg bijeen. Deelnemers zijn vertegenwoordigers van de politie, het OM, het Zorg- en Veiligheidshuis en de Zeeuwse gemeenten. Een medewerker van het cluster OOV vertegenwoordigt de Walcherse gemeenten in dit overleg. In 2017 zijn er trainingen gegeven aan partners uit de zorg in het herkennen van signalen van radicalisering. In 2021 wordt bekeken of er wederom trainingen moeten worden gegeven.

Onwikkeling cybercrime

Digitalisering van de maatschappij leidt helaas tot een ongewenst gevolg: de ontwikkelingen van cybercrime. Wat begon als tamelijk amateuristisch opgezette virussen en phisingberichten, ontwikkelt cybercrime zich in rap tempo steeds verder. Internetfraude en verschillende digitale aanvallen op cruciale computersystemen, met enorme economische schade als gevolg, zijn hier voorbeelden van. Wat de bevoegdheden van de gemeente in het algemeen en burgemeester in het bijzonder zijn, is onderwerp van een landelijke voortdurende zoektocht. Daarnaast gaat cybercrime over mondiale grenzen en is het zoeken naar een juiste lokale aanpak. De rol van de gemeente is vooral gericht op preventie en bewustwording. Het optreden als "makelaar" om acties en initiatieven aan elkaar te koppelen is hierin speerpunt van het cluster. Daarnaast heeft de gemeente uiteraard de taak om zelf te zorgen voor een goede cybersecurity onder leiding van de Ciso (Chief Information Security Officer). De Ciso is ondergebracht bij onze afdeling Bedrijfsvoering.

Rampenbestrijding en brandweer

Veiligheidsregio Zeeland

Op grond van de Europese deeltijdrichtlijn kan in Nederland de huidige inrichting en werkwijze ten aanzien van vrijwilligers bij de brandweer binnen de bestaande juridische kaders niet worden behouden. Dit kan grote gevolgen hebben. Op dit moment wordt landelijk onderzocht op welke wijze het stelsel van de brandweer anders kan worden vormgegeven. De VRZ volgt deze ontwikkelingen op de voet en doen er alles aan om, waar mogelijk, actief deel te nemen aan het verdere proces. Het belang hiervan is groot, gezien de vele vrijwilligers die betrokken zijn bij de repressieve brandweerzorg in Zeeland.

In 2021 wordt het in 2015 vastgestelde project Maatwerk in Brandweerzorg getoetst aan de actuele situatie. Dit geeft inzicht in wat nodig is om, in lijn met de wet- en regelgeving en de ontwikkelingen die binnen Brandweer Nederland gaande zijn, de huidige afgesproken brandweerzorg zoveel als mogelijk te continueren en hiervoor de nodige maatregelen te nemen. Daarnaast neemt de VRZ deel aan het landelijke project Gebiedsgerichte Opkomsttijden, waarbij de aandacht uitgaat naar het maken van een goede vertaalslag naar de Zeeuwse situatie.

In 2020 is besloten het meerjarenbeleidsplan 2016–2019 te verlengen tot en met 2021. Belangrijkste redenen hiervoor zijn de complexiteit van de hierboven genoemde ontwikkelingen bij de brandweer en de vertraging, vanwege de COVID-19 crisis, van een aantal reguliere werkzaamheden. Het verlengen van de termijn van het meerjarenbeleidsplan biedt de mogelijkheid om beleid en financiën op elkaar af te stemmen. Bij dit proces worden de Zeeuwse gemeenteraden actief betrokken.

Bevolkingszorg

Binnen de ingerichte crisisorganisatie rondom de COVID-19 crisis is er 2020 ambtelijk een grote capaciteit geleverd voor Bevolkingszorg. Voor 2021 zal er nog steeds een beroep gedaan worden vanuit Bevolkingszorg op diverse gemeentelijke ambtenaren waaronder de medewerkers van OOV. Hoe dit er precies uit zal zien is bij het schrijven van deze programmabegroting niet aan te geven.

Daarnaast staan voor 2021 opnieuw tal van oefeningen en opleidingen op het gebied van crisisbeheersing en rampenbestrijding gepland. Dit alles om adequaat en optimaal voorbereid te zijn voor de verschillende crisissituaties die aan de orde kunnen komen. Ook hier wordt door de medewerkers van het cluster aan deelgenomen.

Effecten maatregelen financieel herstelplan

Verlaging bijdrage GR Stadsgewestelijke brandweer

Binnen de exploitatie van de SGB (brandweerkazernes) zien we de afgelopen 2 jaar een winstsaldo ontstaan. De exploitatie is geactualiseerd waardoor de deelnemende gemeenten (Vlissingen en Middelburg) jaarlijks minder hoeven bij te dragen.

Tabel maatregelen financieel herstelplan

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten?