Volksgezondheid en milieu

De Walcherse gemeenten willen de gezondheid van de inwoners beschermen en bevorderen. Elke burger moet een gelijke kans hebben op een gezond leven. Daarnaast is een duurzame en energieneutrale maatschappij één van de grootste uitdagingen van de komende decennia. Ook de gemeente levert haar bijdrage hieraan. Sterker nog, de gemeente heeft een voorbeeldfunctie.

Actueel: Voor het opwekken van duurzame energie wordt in 2021 in eerste instantie ingezet op zonne-energie op daken. We bekijken of beleid ontwikkeld kan worden over al dan niet toepassen van zonne-energie op land. Het project “Nul op de Meter’’ wordt in 2021 afgerond. Vanuit het Europese project Solarises stellen we een solar roadmap op.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Gezondheidsbeleid Walcheren 2018–2021

• Preventie- en handhavingsplan Jeugd en alcohol 2015-2018

• Middelburgse Visie Milieu 2019-2025

• Beleid “Op weg naar energieneutraal Middelburg” (vastgesteld in 2012)

• Klimaatbestendige Middelburgse samenleving 2018-2050

• Afvalbeleidsplan Middelburg 2015-2020 met een doorkijk naar 2030

• Groenbeleidsplan Gemeente Middelburg 2016–2026

Wat willen we bereiken?

Maatschappelijk effect - Volksgezondheid

Inwoners van Middelburg hebben het vermogen zich aan te passen en eigen regie te voeren op sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het dagelijks leven.

Maatschappelijk effect - Milieu

Een gezonde, duurzame samenleving en leefomgeving en een duurzame ontwikkeling van de gemeente.

Doelstellingen - Volksgezondheid

1. Gezond gewicht:

   • Het aantal kinderen en jongeren met overgewicht laten dalen en het aantal volwassenen en ouderen met overgewicht niet verder laten stijgen.

2. Verslavingspreventie

   • Het aantal jongeren onder de 18 jaar dat alcohol drinkt terug dringen en het alcoholgebruik onder ouderen niet verder laten stijgen.

   • Het aantal jongeren dat hard- en softdrugs gebruikt terugdringen

3. Gelukkig en Vitaal wonen

   • Het aantal jongeren, volwassen en ouderen dat depressief is niet verder laten stijgen.

   • Het aantal ouderen dat eenzaam is niet verder laten stijgen.

Doelstellingen - Milieu

1. Voorzien in de behoeften van de huidige generaties, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties te beperken om gezond en goed te kunnen leven.

2. Energieneutraal en klimaatadaptief in 2050.

3. Verhogen van het scheidingspercentage van het afval. Voor 2030 is 50 kilo restafval per inwoner per jaar het doel.

Wat gaan we daarvoor doen?

Uitvoeren werkagenda gezondheidsbeleid

Gemeenten stellen elke vier jaar opnieuw hun gezondheidsbeleid vast. In het gezondheidsbeleid leggen we de gemeentelijke kaders en doelstellingen voor gezondheids-bevordering vast. Hieraan wordt uitvoering gegeven in samenwerking met de beleidsterreinen binnen o.a. de programma’s sociaal domein, onderwijs en sport & recreatie.

Om de doelstellingen uit het gezondheidsbeleid is er een werkagenda gezondheidsbeleid opgesteld voor 2018 - 2021. Met deze werkagenda wordt ingezet op:

1. Het bevorderen van een gezonde leefstijl

2. Vergroten van de weerbaarheid

3. Vroegsignaleren van gezondheidsrisico’s

4. Preventief versterken van de acute zorgketen bij reanimatie

5. Regelgeving en handhaving rondom jeugd en alcohol

Uitvoeren wettelijke taken WPG

Naast de werkagenda heeft de gemeente een aantal wettelijke taken waar zij vanuit de Wet publieke gezondheid WPG) uitvoering moet geven. Deze taken heeft de gemeente Middelburg grotendeels belegt bij de GGD Zeeland. Een groot deel van deze activiteiten dragen ook bij aan het behalen van de doelstellingen en zijn verbonden met de werkagenda gezondheidsbeleid.

6. Uitvoering van de wettelijke taken door de GGD Zeeland

Middelburgse Visie Milieu

“Duurzaamheid” loopt door alle portefeuilles en beleidsvelden heen. De meest effectieve manier is integraal meenemen, waarbij in voorstellen de bijdrage aan het behalen van de doelstellingen op duurzaamheid wordt meegenomen.

Thema - Klimaat en Energie

Ons beleid “Op weg naar Energieneutraal Middelburg” is een integraal onderdeel van de milieuvisie. Het doel is om in 2050 volledig energieneutraal te zijn en te streven naar een duurzaam gebouwde omgeving die voorziet in de huidige behoefte maar ook (economische) waarde heeft in de toekomst. 

Voor het opwekken van duurzame energie wordt in 2021 in eerste instantie ingezet op zonne-energie op daken. Daarnaast zal gekeken worden of er beleid ontwikkeld kan worden over al dan niet toepassen van zonne-energie op land.

Het project “Nul op de Meter’’ wordt in 2021 verder afgerond. 

Vanuit het Europese project Solarise wordt een solar roadmap opgesteld.

Het is belangrijk de bewustwording onder bewoners en bedrijven te vergroten zodat zij zelf maatregelen treffen in hun eigen (leef)omgeving, waar energie kan worden bespaard en duurzaam energie kan worden opgewekt. Binnen Zeeland blijven we gebruik maken van het energieloket, het Duurzaam Bouwloket om de particuliere woning eigenaar te informeren over de energietransitie en de mogelijkheden die een particulier heeft om zelf aan de slag te gaan. Tevens is sinds 2020 het Platform Energiek Zeeland actief, een digitaal platform, waarbij woningbezitters onafhankelijk advies aan huis kunnen krijgen.

In deze maatschappelijke opgave werken we samen met inwoners, gemeenten, provincie, waterschap, woningcorporaties en overige partijen. Bijvoorbeeld door het maken van prestatieafspraken met woningcorporaties.

Medio 2018 is het landelijke Klimaatakkoord uitgebracht. Inmiddels is de RES 1.0 (Regionale Energie Strategie) voor Zeeland vastgesteld door de raad. Zowel het Klimaatakkoord als de RES geven de richting en wettelijke verplichtingen aan om in 2050 CO₂ neutraal te zijn. Met name op het gebied van het verduurzaming van de gebouwde omgeving, de bedrijven, de eigen organisatie en de opwekking van duurzame energie heeft de gemeente veel taken en verantwoordelijkheden. De aanpak vindt plaats per thema.

Als het gaat om de verduurzaming van gebouwde omgeving is vooral de TransitieVisie Warmte (TVW), waarin wordt aangeven hoe en wanneer de wijken van het aardgas af gaan - die voor 2022 gereed moet zijn - een uitdaging waarmee we sinds 2020 volop aan de slag zijn. Dit wordt gezamenlijk met de andere Zeeuwse gemeenten opgepakt. Het Europese project SHIFFT richt zich hier ook op. Ook de proeftuin “aardgas vrije wijken” in Dauwendaele om een deel van de wijk van een warmtenet met restwarmte te voorzien, sluit hierbij aan. Net als het verduurzamen van de Voedselbank wat met middelen uit SHIFFT gefinancierd wordt.

Aan de verduurzaming van onze monumenten wordt veel aandacht besteed. Het verduurzamen van monumenten en het beschermen van de monumentale waarden is een complexe opgave. Binnen de versnellingsaanpak van de VNG en de twee Europese projecten (Violet en Solarise) zijn afgelopen jaren diverse acties verricht, zoals het maken van warmtefoto’s van voorgevels voor bewustwording, informatiebijeenkomsten voor kennisoverdracht, duurzame monumentenroute, Duurzame Monumenten (DuMo) paspoorten (energiescans), de DuMo Coach, flitsvergunningen voor zonnepanelen en isolatieglas en een pilot met warmte opwekken onder de leien van (een aanbouw van) het oude stadhuis. We gaan in 2021 door met deze combinatie van verduurzaming en behoud. Monumenteneigenaren worden enerzijds geïnformeerd, ontzorgd, begeleid om hun monument te verduurzamen en anderzijds wordt waar mogelijk de regelgeving versoepeld om de verduurzaming mogelijk te maken.

In Zeeuws verband is een groot bedrag voor de RRE (Regeling Reductie Energie)-regeling binnengehaald. Deze regeling wordt door de gemeenten gezamenlijk uitgevoerd. Particuliere woningeigenaren kunnen vanaf september 2020 een bedrag van ca. € 85,- krijgen voor verduurzamingsacties, zoals een warmtefoto, het inregelen van de CV-installatie of een DuMo paspoort. De uitvoering loopt tot ergens in 2021 (afhankelijk of er verder uitstel komt vanwege Corona).

Verder is er ook aandacht voor het verduurzamen van de zogenaamde tertiaire sector (de dienstensector). Dit wordt uitgevoerd met middelen uit het Europese project TERTS.

Voor de verduurzaming van de eigen accommodaties is een onderzoek verricht. Aan de hand van dit onderzoek zal een routekaart opgesteld gaan worden.

Voor de verduurzaming van het wagenpark wordt een aanpak opgesteld.

Verder worden in regionaal verband startprojecten uitgevoerd die in de RES zijn benoemd, waarbij Middelburg trekker is van o.a. het DuMo project, de Proeftuin Aardgasvrije Wijken en duurzaamheidsscans voor bedrijven en betrokken is bij o.a. het project voor het verduurzamen van VVE’s (VVE=Vereniging Van Eigenaren).

Thema - Gemeentelijke interne milieuzorg

Het doel is om de milieubelasting van de eigen organisatie zo laag mogelijk te houden en het goede voorbeeld te geven aan inwoners, bedrijven en instellingen via inkoopbeleid en bedrijfsvoering.

Energiebesparing Openbare Verlichting

De landelijke doelstelling is een besparing van 50% in 2030. Bij regulier onderhoud wordt het energieverbruik verder teruggebracht via investeringen die binnen levensduur zijn terug te verdienen. In 2020/2021 wordt onderzocht of het mogelijk is het Openbare Verlichting beleidsplan 2010-2020 door te laten lopen c.q. te actualiseren voor de periode vanaf 2021.

Energieneutraal Middelburg – Gemeente als voorbeeld

De gemeente kan naast het faciliteren en stimuleren vooral een rol spelen door het goede voorbeeld te zijn. Bij uitvoering werkzaamheden vanuit gebouwbeheerplan worden energiebesparende maatregelen zoveel mogelijk meegenomen. Waar van toepassing wordt onderzocht of bij de uitvoering een combinatie mogelijk is met Europese projecten.

In 2020/2021 wordt een routekaart onderzocht om te komen tot een “Verduurzamingsstrategie Middelburg voor het gemeentelijke vastgoed”. 

Circulaire Economie – Gemeente als voorbeeld

In 2021 wordt onderzocht op welke manier de gemeente aan de slag kan gaan met het onderdeel circulaire economie. Het ondertekenen van het Manifest Maatschappelijk Verantwoord ondernemen is één van de mogelijkheden. Een andere mogelijkheid is onderschrijven van de Sustainable Development Goals.

Thema – Bodem

De bodem is de basis voor de meeste menselijke activiteiten. Om ontwikkelingen uit te kunnen blijven voeren is het doel de kansen en kwaliteiten van de bodem duurzaam benutten.

Omgevingswet - onderdeel bodem

Vanuit het Zeeuws Platform Bodembeheer (samenwerking tussen de 13 Zeeuwse gemeenten, het Waterschap en Provincie Zeeland) wordt het vervallen van de Wet Bodembescherming in de nieuwe Omgevingswet verder voorbereid. De bevoegdheid die nu nog bij de Provincie ligt komt te liggen bij de gemeente. Vanuit de Rijksoverheid is er nog geen duidelijkheid of er financiële middelen worden toegekend om deze taken uit te gaan voeren.

In Middelburg komt vooral binnen de stadsveste in het centrum, in de oude dorpskernen en langs de oude doorgaande wegen zoals de Noordweg historische bodemverontreiniging voor. Onderzocht moet worden op welke manier dit meegenomen kan worden bij de uitvoering van de Omgevingswet.

Thema - Water

Door klimaatverandering neemt de kans op wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen toe. Dat levert risico’s op voor de economie, gezondheid en veiligheid. Het is van groot belang dat Middelburg zich aanpast aan deze veranderingen. Hitte en verdroging moet bijvoorbeeld worden tegengegaan door het opener maken en verwijderen van verhardingen en het vergoenen van de openbare ruimte. Dit heeft ook effect op bijvoorbeeld onderhoud, onkruidbestrijding en bergingscapaciteit van water om wateroverlast te voorkomen. Uiteindelijk levert het een fijner leefklimaat.

De realisatie van een grondwatermeetnet in de bebouwde omgeving wordt voorbereid. Het doel hiervan is inzicht krijgen in grondwaterstanden en grondwaterstroming. Door droogte en grondwaterstandsverlaging kan de bodem dalen en daardoor scheuren in (monumentale) gebouwen veroorzaken. Het meetnet is ook bedoeld om te kijken hoeveel regenwater te bergen valt zonder dat er wateroverlast optreedt (bij langdurige natte perioden).

Het Grondwaterbeleid wordt geformuleerd in het Stedelijk Water Programma (SWP).

In het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie staat hoe gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk het proces van ruimtelijke adaptatie willen versnellen en intensiveren. Voor de uitvoering van het Deltaplan is binnen Zeeland gezocht naar samenwerking. De gemeente is één van de deelnemers van het Zeeuws Kernteam Klimaatadaptatie. Het Kernteam is trekker voor de regionale risicodialoog en klimaatadaptatiestrategie.

Aanpassen aan het klimaat raakt veel facetten. Kwetsbare groepen zijn bijvoorbeeld extra kwetsbaar voor hitte. Woningcorporaties zullen hun woningvoorraad klimaatbestendig moeten maken voor hitte. Daarnaast kunnen zij hun bijdrage leveren door regenwater van de daken ter plaatse te bergen of af te laten voeren via het schoonwaterriool.

In het kader van het Europese project Cool Towns worden in 2021 vergroeningsmaatregelen toegepast in het Stationsgebied/Kanaalweg. Daarnaast wordt onderzocht welke maatregelen in/nabij het Zusterplein mogelijk zijn.

Thema – Klimaatbestendig groen in de Woonomgeving

Een klimaatbestendig openbaar groen draagt bij aan de volksgezondheid door o.a. het verminderen of voorkomen van hittestress. Daarnaast kan dit openbaar groen (extra) regenwater opvangen dat niet via het riool kan worden afgevoerd. Daarmee wordt overlast voorkomen of verminderd. Tevens maken biodiversiteit en ecologie onderdeel uit van het groenbeleidsplan. Bij de (her)inrichting van het groen aan De Overloper en Park Molenwater (Europees project WaterResilientCities) en bij de ontwikkeling van de nieuwe woonwijk Essenvelt (Europees project SCAPE) is/wordt rekening gehouden met de klimaatbestendige inrichting en hiermee ook de beplanting. Beide Europese projecten zijn in de afrondende fase.

Thema – Geluid en Lucht

In de Middelburgse Visie Milieu is als doel gesteld dat de kwaliteit op het gebied van geluidshinder en luchtverontreiniging niet verslechterd en waar mogelijk verbeterend gericht op een duurzame samenleving en leefomgeving. 

In 2021 zal een start gemaakt worden om te komen tot geluidkaarten die op grond van de nieuwe wet- en regelgeving verplicht zijn.

Op een landelijke lijst staan woningen die aan hoge geluidsniveaus door weg- en/of railverkeer worden blootgesteld. Al jaren wordt aan deze lijst gewerkt door middel van het uitvoering van geluidssaneringen. De projecten welke in 2020 nog lopen of worden opgestart voor het saneren van geluid van woningen zullen in 2021 zo veel mogelijk worden afgerond.

Indien er in 2020 of 2021 een Zeeuwse akkoord wordt gesloten op het gebied van luchtkwaliteit zal er in 2021 een plan van aanpak worden voorbereid om de luchtkwaliteit in Middelburg te verbeteren. 

Thema - Afval

Uitvoering afvalbeleidsplan

Voor 2030 is 50 kilo restafval per inwoner per jaar het doel. Restafval is de som van fijn huishoudelijk restafval dat huis aan huis wordt ingezameld, grof huishoudelijk afval en verbouwingsrestafval dat door OLAZ op de milieustraat wordt ingenomen. In 2019 is de hoeveelheid fijn restafval in Middelburg verder gedaald naar 208 kg restafval per inwoner per jaar (179 kg huis aan huis ingezameld en 29 kg ingenomen bij de milieustraat). In 2018 was dit nog 218 kg restafval per inwoner per jaar.

We concluderen dat we op de goede weg zijn, maar dat we nog grote stappen moeten zetten. Met de invoering van Diftar in 2021 gaan we dit doen.

Project Schoon Walcheren

De uitvoering is gericht op Natuur- en Milieueducatie van (basis)scholieren. Het blijkt namelijk dat er een verband is tussen gerichte educatie op school en kennis, houding en gedrag op latere leeftijd.

Vanuit de extra aanpak zwerfafval vragen we jaarlijks scholen aandacht te schenken aan educatie. In het najaar 2020 wordt in samenwerking met Terra Maris een breder project opgezet bij de basisscholen over zwerfafval en afvalscheiding. In 2021 krijgt dit een vervolg.

Thema – Verkeer en Vervoer

Energieneutraal Middelburg – Mobiliteit

Bij mobiliteit geldt eerst inzetten op energie besparen en dan hernieuwbare energie toepassen om de mobiliteit te verduurzamen.

De fiets staat in het mobiliteitsbeleid op nummer één. In een (continu) participatief proces worden (gezamenlijk met maatschappelijke organisaties) fiets stimulerende en/of verkeersveiligheid verhogende maatregelen voorgesteld. Afhankelijk van de beschikbare financiële middelen worden deze op korte of langere termijn uitgevoerd.

Voor het stimuleren en faciliteren van elektrisch voertuigen worden met enige regelmaat laadpalen geplaatst. Dit zal in 2021 gestaag doorgaan. Op basis van een prognoses van de behoefte aan laadpalen tot 2025 wordt voor Middelburg een kaart gemaakt met de gewenste posities van deze laadpalen. Hiervoor wordt tevens een verzamel verkeersbesluit procedure gevoerd.

Thema – Een leefbare fysieke ruimte

In 2021 wordt ingezet om in de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan of –plannen alle milieuthema’s een plek te geven en een ambitie te bepalen.

Thema - Bedrijven

Doel is te komen tot een duurzame groene economie. Door duurzame oplossingen vergroten bedrijven hun rendement en versterken ze hun concurrentiepositie.

Milieuhandhaving 2021

Middelburg heeft ongeveer 1.000 inrichtingen (bedrijven) in de zin van de Wet milieubeheer (Wm). De gemeente is voor deze inrichtingen het bevoegd gezag en heeft onder andere als taak de naleving van de milieuvoorschriften te controleren. De uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) van de hoogste categorie inrichtingen (totaal zo’n 150 bedrijven) is ondergebracht bij de Regionale Uitvoeringsdienst Zeeland (RUD). De RUD werkt volgens de zogenaamde PxQ systematiek met een Zeeuws breed kwaliteitsniveau. Onderlegger is de DCMR risico indeling en systematiek, waarbij aangesloten is bij de missie van RUD Zeeland: ”een schoon en veilig Zeeland”.

De gemeente voert voor de 850 resterende milieubedrijven de VTH-taken zelf uit. De milieutoezichthouders van de gemeente zullen in 2021 bij circa 80 bedrijven een integrale milieucontrole uitvoeren. Doel hiervan is om bedrijven te stimuleren - en eventueel af te dwingen - zich aan de voor hen toepasselijke milieu regels te houden. Naast het reguliere werk zetten de toezichthouders milieu zich in bij de volgende projecten:

• Project Arnestein (ondermijning): onder andere om meer ‘grip’ te krijgen op de inrichtingen op bedrijventerreinen is in het najaar 2018 het project Arnestein (ondermijning) gestart. Dit project doen we in overleg en in samenwerking met de collega’s van openbare orde en veiligheid, de RUD Zeeland, politie, Belastingdienst etc. Dit project loopt door in 2021 vanwege de stagnatie ten gevolge van corona in 2020, maar vooral mede door het succes van het project.

• Vanaf 1 juli 2019 geldt voor Wm-inrichtingen, die vanaf 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m³ aardgas (of een equivalent daarvan) per jaar verbruiken, een informatieplicht energiebesparing. In 2020 is vooral ingezet op de eerste fase van deze nieuwe taak: ondernemers alsnog er toe aan zetten om hun rapportage energiebesparing in te dienen bij het RVO. In 2021 zal er een verschuiving in het werk plaatsvinden naar de inhoudelijke beoordeling van de ingeleverde rapporten energiebesparing. Het toezicht en handhaving van deze taak wordt door de gemeente zelf in samenwerking met de RUD Zeeland en de collega’s van regio Walcheren – Schouwen-Duiveland uitgevoerd.

• Inkoop en inrichten van nieuwe VTH-software i.v.m. met de Omgevingswet.

Per 1 januari 2022 treedt de Omgevingswet in werking. Ook op het gebied van milieu(wetgeving) verandert er het nodige. In 2021 moeten de collega’s hiervoor de nodige cursussen/opleidingen volgen. Hierdoor zijn zij minder op kantoor en hebben we het aantal geplande controles voor 2021 met 20% naar beneden bijgesteld.

Effecten maatregelen financieel herstelplan

Geen bezuinigingen binnen dit programma

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten?