Onderhoud kapitaalgoederen

In deze paragraaf worden de onderhoudsvoornemens voor de kapitaalgoederen van de Gemeente Middelburg beschreven. Hierbij zijn de vastgestelde beleidsplannen en/of beheerplannen leidend. Ook is er aandacht voor de financiële consequenties die uit deze plannen voortkomen. Bovendien wordt per kapitaalgoed ingegaan op de ontwikkelingen binnen het beleidsterrein en de verwachtingen voor komende jaren. Hierbij wordt in het bijzonder aandacht geschonken aan de speerpunten van het begrotingsjaar 2026.

Beleidskader

De gemeenteraad en het college hebben in het verleden verschillende beleids- en beheerplannen vastgesteld. In onderstaande tabel worden de plannen benoemd waarbij een koppeling met de programma’s is gemaakt. De plannen hebben een meerjarig karakter. In de toelichtende tekst zal worden beschreven op welke termijn een nieuw beleidsplan wordt opgesteld en met welke zaken rekening zal worden gehouden.

Beleids- en beheerplannen

Programma’s:

Div    =  diverse
SCR  =  Sport, cultuur en recreatie
VM    =  Volksgezondheid en milieu
VVM  =  Verkeer, vervoer en waterstaat

Begraafplaatsen en crematorium

Begraafplaatsen

Het beleidsplan is vastgesteld in de raadsvergadering van 24 september 2001 en heeft een looptijd tot en met 2030.

Jaarlijks wordt per begraafplaats berekend hoeveel ruimte er nog is om te begraven en of dit past binnen de prognoses. Voorlopig past dit nog.

In het bestemmingsplan voor Sint Laurens fase 1 is een stuk grond gereserveerd voor het uitbreiden van de begraafplaats in Sint Laurens. Op 29 september 2022 heeft de raad hiervoor een krediet van € 425.000 inclusief btw beschikbaar gesteld. In 2024 is de begraafplaats opgehoogd. Zodra de grond eind 2025 is ‘gezet’, wordt begin 2026 de beplanting en padenstructuur opgeleverd. De uitbreiding van de begraafplaats moet uiterlijk in 2026 klaar zijn.

Crematorium

Het beleidsplan is vastgesteld in de raadsvergadering van 24 september 2001 en heeft een looptijd tot en met 2030.

In 2016 is voor onderdelen de toekomstverkenning intern uitgevoerd. In het kader van het traject heroriëntatie gemeentelijke taken is de prognose voor het crematorium geactualiseerd.

Voorjaar 2021 zijn de financiële prognoses bijgesteld voor het Toekomstplan inclusief financiële paragraaf, en vastgesteld door de gemeenteraad in april 2021. Het plan richt zich op de technische, financiële, organisatorische en ruimtelijke maatregelen met als uitgangspunt de omvang van dienstverlening in het verleden en een gefundeerde prognose voor de toekomst. Het beleidsplan heeft samenhang met de uitbreiding van de accommodatie (in 2022 en 2023 gereedgekomen) en de milieutechnische aanpassing van de crematie-installaties (2013 gereedgekomen).

In april 2021 heeft de raad besloten om de begraafplaatsen en het crematorium in eigen beheer te houden.

Het crematorium staat in de routekaart verduurzaming (na uitvoering van enkele pilots) op de lijst om te verduurzamen. Onderzocht wordt op welke manier het gebouw (met name gericht op energieverbruik) toekomstbestendig gemaakt kan worden.

Bouwkundige objecten

De nota ‘Onderhoud gebouwen, civieltechnische kunstwerken, kademuren en glooiingen’ (januari 2017) richt zich op het onderhouden van de gemeentelijke gebouwen en civieltechnische kunstwerken op conditieniveau 3 (redelijke conditie).

Op 20 maart 2017 heeft de raad de kaders vastgesteld voor onderhoud gebouwen, civieltechnische kunstwerken, kademuren en glooiingen voor de periode 2018 tot en met 2027.

Voor de uitvoering van het onderhoud gebouwen en civiele technische kunstwerken zijn de beleidsplannen vertaald in beheerplannen. Daarin staan per jaar de uit te voeren onderhoudsmaatregelen en de daaraan verbonden kosten.

Voor de kapitaalgoederen bouwkundige objecten en civiel technische kunstwerken zijn er onderhoudsvoorzieningen gevormd. Jaarlijks komt een vast bedrag ten laste van de exploitatie.

Op 18 april 2017 heeft de raad de ‘Eindrapportage verkenning Vastgoed in het kader van de heroriëntatie gemeentelijke taken’ vastgesteld en gekozen voor scenario 2 uit de verkenningsopdracht. Dat wil zeggen dat het ingezette beleid om bezit en beheer van vastgoed af te bouwen, wordt voortgezet.

Er is samenhang met het huisvestingsbeleid, onderwijsbeleid, sportbeleid, wijkaanpak, parkeerbeleid, monumentenbeleid en arbobeleid.

Er is samenhang met de routekaart verduurzaming. Op volgorde worden gemeentelijke panden tot 2030 verduurzaamd. De volgorde wordt onder andere bepaald door de onderhoudsplanning. Vanzelfsprekend wordt een pand na verduurzaming opnieuw geïnventariseerd en wordt de onderhoudscyclus afgestemd op de nieuwe installaties en gebouwonderdelen.

Civieltechnische kunstwerken

Op 17 december 2024 heeft de raad de beleidskaders vastgesteld voor beheer en onderhoud van de civieltechnische kunstwerken voor de periode 2025 tot en met 2034 (24-169 RM). Belangrijke beslispunten hiervan zijn samengevat:

• toepassen van het NEN2767-4-systeem voor het bepalen van de conditie van de civiele kunstwerken;

• de 10-jarige beleidsperiode en de frequentie van rapporteren over de conditie;

• preventief beheer toepassen voor beheer en onderhoud, gericht op de veiligheid van gebruikers en waarborging van de beschikbaarheid;

• ambitieniveau 2 ‘vooruitstrevend’ toe passen met daarin verwerkt de conditiescores waarin verschillende civiele kunstwerken moeten verkeren, de budgetten voor beheer, onderhoud, verduurzaming en biodiversiteit;

• renovatie en vervangingsopgaven uitvoeren.

De beleidskaders zijn inhoudelijk beschreven in de ‘notitie beleidskaders beheer en onderhoud civieltechnische kunstwerken 2025–2034’. Aan de notitie zijn onder andere meerjarenplanningen toegevoegd. Daarin staat aangegeven hoe, wanneer en met wat voor financiële middelen we de objecten weer in orde brengen.

De civiele kunstwerken zijn kapitaalgoederen waarvoor een onderhoudsvoorziening is gevormd. Jaarlijks komt een vast bedrag ten laste van de exploitatie. Het onderhoud van deze kapitaalgoederen hebben we verdeeld in drie onderdelen: beheer, onderhoud, en renovatie en vervanging. Voor 2026 hebben we de volgende voornemens:

• Op het onderdeel beheer maken we de belastbaarheid inzichtelijk van bruggen en viaducten waarvan de urgentie het hoogst is. Ook voeren we technische inspecties uit bij verschillende civiele kunstwerken.

• Op het gebied van onderhoud voeren we planmatig onderhoud uit, met de focus op fiets-voetgangerstunnels en bruggen.

• Voor de renovatie- en vervangingsopgave voeren we investeringsprojecten uit. We ronden de (dan al lopende) restauratie van de kademuur Flanken Dokbrug en de renovatie van de kademuur Nieuwe Haven-Turfkaai af. De onderzoeken voor het raadsvoorstel ‘Restauratie kademuur Londensekaai’ zijn opgestart. Na de besluitvorming door de gemeenteraad starten we de voorbereiding op om over te gaan tot de uitvoering.

Openbaar groen

In de raad van 30 januari 2017 zijn de kaders voor het groenbeleidsplan 2016–2026 vastgesteld. Daarbij is besloten het huidige kwaliteitsniveau (CROW schaallat 2013) van het openbaar groen te handhaven, te weten:

• kwaliteit A op begraafplaatsen en in het stads- en winkelcentrum;

• kwaliteit B voor wijkgroen en groen bij sportcomplexen, speelterreinen, en verkeersgroen;

• kwaliteit C op industrieterreinen, recreatieparken, groene longen en stadsranden, waterhuishouding en parken/bolwerken (praktijk nu is beheer op kwaliteit B).

Vervolgens heeft het college op 30 mei 2017 het Groenbeleidsplan Middelburg 2016–2026 vastgesteld. Het plan heeft samenhang met (sociale) veiligheid, waterbeheer en uitbreidingsontwikkeling.

Relevant in het beheer en onderhoud van openbaar groen is een integrale afstemming met wijkaanpak en inwoners.

Op 30 mei 2023 heeft het college besloten om de ‘Notitie kansenkaart biodiversiteit bij beheer en ontwikkeling’ vast te stellen en de kwaliteit van het groen niet meer te meten aan de hand van de CROW-kwaliteitscatalogus, maar meer ruimte te geven aan natuurontwikkeling en hiermee voor een deel af te wijken van het vastgestelde Groenbeleidsplan 2016–2026.

In de kansenkaart biodiversiteit worden maatregelen beschreven die in de gemeente Middelburg uitgevoerd en geïmplementeerd worden. In 2026 gaan we verder met de volgende acties:

• implementeren van ecologische beheermethoden en gedragscode soortenbescherming bij Stadsbeheer;

• implementeren aanpak biodiversiteit bij ruimtelijke ontwikkelingen;

• extensiveren van gras waarbij een pilot start met gefaseerd maaien. Resultaten voor biodiversiteit door extensief grasbeheer wordt gemonitord door Naturalis. Dit gebeurt in het door Europa gesubsidieerde project PolliConnect.

In Middelburg streven we naar een duurzaam en gezond bomenbestand. Eind 2025 is het bomenplan gereed, in 2026 wordt hier uitvoering aangegeven door een start te maken met het revitaliseren van zieke en verouderde boomstructuren.

Openbare verlichting

Op 3 juli 2025 heeft de raad het beleidsplan Openbare verlichting 2025–2034 vastgesteld.

In de actualisatie van het beleidsplan wordt rekening gehouden met een vervangingsperiode van 20 jaar voor de armaturen en 40 jaar voor de lichtmasten. Verder willen we het areaal van de armaturen vervangen door led. We zitten nu op ongeveer 70% van het areaal wat in led is uitgevoerd. In 2026 gaan we de wijk Dauwendaele en een laatste deel van de Griffioen uitvoeren in ledverlichting.

Voor het beheer en onderhoud van de openbare verlichting is in Zeeland de Samenwerking Openbare Verlichting Zeeland (SOVZ) opgericht. Aan deze samenwerking nemen de volgende partijen deel: DNWG/STEDIN, de Provincie Zeeland, het Waterschap Scheldestromen, havenbedrijf North Sea Port, en twaalf gemeenten (alleen Schouwen Duiveland neemt geen deel). DNWG/Stedin heeft besloten om na het huidige bestek de samenwerking te beëindigen.

De uitvoering van het beheer en het contractmanagement op het onderhoud is ondergebracht bij het Bureau Openbare Verlichting Zeeland (BOVZ). De aanbestedingsprocedure voor het onderhoud en de vervanging van de openbare verlichting voor de periode 2020–2024 is ingegaan op 1 april 2021. Per 1 april 2024 is het contract met twee jaar verlengd. Er is inmiddels een start gemaakt met een nieuwe aanbestedingsprocedure voor de openbare verlichting, uitgangspunt hier is om met het nieuwe bestek te starten op 1 april 2026.

Het beheer en onderhoud wordt afgestemd met de overige samenwerkende partijen. Binnen de Gemeente Middelburg worden de werkzaamheden afgestemd met overige onderhoudswerkzaamheden in de buitenruimte.

Riolering

Het Stedelijk Waterprogramma Middelburg 2021–2030 (hierna: SWP) is vastgesteld op 11 maart 2021 en heeft een looptijd van 2021 tot en met 2030.

In het SWP wordt weergegeven hoe de Gemeente Middelburg omgaat met haar gemeentelijke zorgplicht voor hemelwater, afvalwater, grondwater en stedelijk oppervlaktewater. En er staat in omschreven hoe zo doeltreffend mogelijk en tegen zo laag mogelijke kosten het rioolbeheer kan worden uitgevoerd.

Het Stedelijk waterplan is in het SWP geïntegreerd, en is daarmee komen te vervallen. Het SWP is afgestemd op diverse andere beleidsplannen zoals de Middelburgse Visie Milieu, het groenbeheerplan en het wegenbeheerplan.

Naar aanleiding van het Bestuursakkoord Water werken alle Zeeuwse gemeenten, waterbedrijf Evides en Waterschap Scheldestromen samen in het project ‘Samenwerking (Afval)waterketen Zeeland’ (SAZ+). De samenwerking moet leiden tot kostenbesparing in de afvalwaterketen, tot het vergroten van de kwaliteit en efficiëntie van de uitvoering van de beheertaken en het innovatievermogen, en tot vermindering van de personele kwetsbaarheid. De SAZ+ heeft een Visie Waterketen Zeeland opgesteld en deze is in 2018 Zeeuws breed bestuurlijk vastgesteld. In november 2022 is de nieuwe Samenwerkingsovereenkomst (SOK SAZ+) ondertekend door alle Zeeuwse gemeenten, waterschap Scheldestromen en Drinkwaterbedrijf Evides.

De uitvoering van werkzaamheden aan de rioleringen wordt zoveel mogelijk afgestemd met andere werkzaamheden in de buitenruimte zoals herstructurerings­werkzaamheden van stadsdelen, onderhoud en reconstructies van wegen et cetera. Daarnaast vindt afstemming plaats met de Provincie Zeeland en het Waterschap Scheldestromen en alle nutsbedrijven.

Gemeente Middelburg laat het onderhoud van de rioolgemalen en pompinstallaties sinds 2022 uitvoeren door het waterschap Scheldestromen. Hiervoor is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten tot en met 2031.

In 2026 is conform het SWP de vervanging of renovatie gepland van 3,4 km riolering, en het afkoppelen van circa 3,7 ha verhard oppervlak. Hiervoor zijn in het SWP middelen beschikbaar.

Speelplaatsen

In januari 2025 heeft de gemeenteraad de Visie op Bewegen, Ontmoeten, Sporten en Spelen (BOSS) in de openbare ruimte vastgesteld. Hieronder volgen de belangrijkste beslispunten:

• In elke wijk zijn plekken voor bewegen, ontmoeten, sporten en spelen (BOSS) in de openbare ruimte die voor iedere doelgroep bereikbaar zijn en hierbij het aantal straatplekken terug te brengen en buurt- en BOSS-plekken te versterken:

  1. plekken worden aangelegd of versterkt volgens de integrale ontwerpfactoren: gebruik, verblijf, toegankelijkheid klimaat, circulair en natuur om te streven naar verduurzaming van de leefomgeving;

  2. plekken worden ook aangelegd of versterkt vanuit het principe zo veilig als nodig en niet zo veilig als mogelijk. Met het oog op versterking van het vrije (risicovolle) spelelement.

• De toekomstbeelden uit de visie op BOSS participatief per wijk te realiseren.

• Daar waar mogelijk ambitieniveau 3 ‘Ambitieus’ toe te passen, en in overige gevallen ambitieniveau 2 ‘Uitgebreid’ toe te passen, en:

  1. plekken voor bewegen ontmoeten sporten en spelen te onderhouden op onderhoudsniveau B;

  2. plekken voor bewegen, ontmoeten, sporten en spelen in Middelburg binnen zes jaar te ontwikkelen of versterken;

  3. versterken van sociale cohesie en plek voor ontmoeting door het ontwikkelen en versterken van BOSS-gebieden en jongerenontmoetingsplekken;

  4. stimuleren van beweegvriendelijke, sportieve en gezonde samenleving;

  5. speeltuinverenigingen te ondersteunen bij investeringen, beheer en onderhoud;

  6. natuurlijkspelen en natuureducatie te versterken;

  7. natuureducatie bij Speelhof Hoogerzael te ondersteunen;

  8. de beleidsperiode vast te stellen voor een periode van tien jaar en de uitvoering tussentijds te evalueren na vier jaar;

  9. aanvullend op de regulier binnen de begroting beschikbare middelen voor onderhoud, vergroening en versterking van BOSS-plekken incidenteel € 1,5 miljoen beschikbaar te stellen vanuit het Investeringsfonds om ambitieniveau 3 ‘Ambitieus’ in de komende jaren tot uitvoering te kunnen brengen.

• Preventief beheer en onderhoud toe te passen dat erop gericht is de veiligheid voor de gebruikers en de beschikbaarheid van plekken voor bewegen, ontmoeten, sporten en spelen te waarborgen.

In 2025 starten we met uitvoering van het uitvoeringsprogramma in de wijken Zuid en Dauwendaele, in 2026 wordt dit afgerond. In 2026 worden de BOSS-plekken in de wijken Stromenwijk/‘t Zand en de Binnenstad verder versterkt en vergroend. Daarnaast worden:

• 5 watertappunten aangelegd;

• 2 schoolpleinen vergroend;

• beweegroutes en ommetjes versterkt;

• een wijkoverstijgende BOSS/JOP-plek gerealiseerd;

• alle BOSS-plekken en toestellen vier keer per jaar geïnspecteerd, waar nodig gerepareerd en schoongemaakt.

Sportvelden

In 2023 is het Lokaal Sportakkoord van de gemeente Middelburg herijkt. Hierin staan de belangrijkste thema’s op het gebied van sporten en bewegen voor de gemeente Middelburg uitgewerkt. De thema’s uit het akkoord geven aan waar wij als gemeente Middelburg de komende jaren op willen inzetten. Voor de uitwerking van de thema’s uit het akkoord zullen wij als gemeente drie jaar lang een uitvoeringsbudget ontvangen van het rijk.

Het uiteindelijke doel is om ons herijkt Lokaal Sportakkoord onderdeel uit te laten maken van één integraal plan van aanpak voor Middelburg (in het kader van de Brede SPUK-regeling). Belangrijkste doelstellingen hier zullen zijn: versterking van sporten en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis 2023–2026 in Middelburg.

In de nota wordt onder andere gesteld dat het groot onderhoud van de sportvelden een gemeentelijke verantwoordelijkheid blijft. Het afbreukrisico wordt te groot wanneer deze specialistische werkzaamheden bij vrijwilligersorganisaties worden neergelegd. Bij klein onderhoud bestaat dat risico minder en zal zoveel mogelijk aan de gebruikers worden overgedragen.

Het groot onderhoud van de kleedaccommodaties en tribunes blijft, met uitzondering van de Veerse Poort waar de situatie sinds 1 januari 2021 aangepast is, een verantwoordelijkheid van de sportverenigingen.

In 2026 wordt de toplaag van kunstgrasveld 2 bij VV Arnemuiden gerenoveerd en bij VV Nieuwland wordt op het hoofdveld een nieuw kunstgrasveld aangelegd inclusief veldverlichting.

Verkeerregelinstallaties

Voor de periode 2026–2025 actualiseren wij het VRI-beheerplan. Daarin wordt beschreven wat het doel is van het beheer van verkeersregelinstallaties (VRI’s), namelijk het waarborgen van de bereikbaarheid, verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid in Middelburg. VRI-beheer in de gemeente Middelburg omvat:

• preventief technisch beheer, dus instandhouding van bestaande apparatuur zoals masten, lampen en lantaarns;

• correctief technisch beheer, zoals het verhelpen van storingen en schades;

• vervangingen, dus het plaatsen van volledig nieuwe of delen van VRI’s na afloop van de afschrijvingstermijn.

Voorafgaand aan de vervanging van een verkeersregelinstallatie vindt er studie plaats naar de mogelijkheden om het betreffende VRI-geregelde kruispunt om te bouwen naar een duurzame oplossing waarbij geen VRI noodzakelijk is. Het doel hiervan is beperking van het verkeerslichtenareaal en zodoende meer duurzame (kruispunt)oplossingen te bereiken.

Vanaf 2021 worden afgeschreven VRI’s vervangen door de nieuwe standaard: de iVRI’s. Deze intelligente verkeersregelinstallaties worden vooralsnog iVRI-ready opgeleverd, maar bieden in de toekomst mogelijkheden om de verkeersafwikkeling op het kruispunt te optimaliseren en in te spelen op het actuele verkeersaanbod en/of vooraf aangegeven prioriteiten.

Bij vervanging van VRI’s wordt rekening gehouden met de criteria voor duurzaam inkopen van VRI’s. Verder vindt afstemming plaats met onderhoud en herinrichting van wegen en riolering.

Eerste- en tweedelijnsonderhoud van de VRI’s wordt jaarlijks uitbesteed. Per jaar worden nieuwe onderhoudscontacten afgesloten.

Het beheerplan verkeerslichten voorziet naast preventief en correctief technisch beheer en vervangingen ook in een uitbreiding met verkeerskundig (functioneel) beheer. Daaronder wordt verstaan dat de regelingen periodiek worden aangepast aan de actuele verkeerssituatie.

Voor 2024 stond vervanging van de VRI’s op de kruispunten Laan der Verenigde Naties/Breeweg en Stromenweg/Grevelingenstraat op het programma. Door prioritering binnen het takenpakket is dit doorgeschoven naar 2025. Er is een nut-en-noodzaak-VRI’s-onderzoek uitgevoerd. Uit dit onderzoek is gebleken dat de VRI op het kruispunt vervangen kan worden door een rotonde. Dit voorstel wordt in 2026 nader uitgewerkt. De VRI op het kruispunt Stromenweg/Grevelingenstraat wordt vervangen. Naar aanleiding van overleg met de Veiligheidsregio (brandweer) wordt de regeling aangepast. De vervanging van de VRI wordt uitgevoerd in 2026.

Uit het onderzoek dat naar aanleiding van een motie is uitgevoerd, is gebleken dat de kruising Sandberglaan/President Rooseveltlaan/Laan der Verenigde Naties ook kan functioneren als rotonde. Een definitief voorstel voor sanering van de VRI en realisatie van een rotonde is (na besluitvorming in de raad op 4 juli 2024 over het benodigde krediet) uitgewerkt en wordt voorbereid voor uitvoering in 2026. Het VRI-areaal is (met uitzondering van twee oude installaties) sinds juni 2024 aangesloten op het netwerkmanagementsysteem (NMS).

Waterwegen

Het Stedelijk Waterplan Middelburg (vastgesteld op 20 december 2004) is in 2021 geïntegreerd in het Stedelijk Waterprogramma Middelburg 2021–2030 (SWP, zie Riolering).

In het SWP staat aangegeven hoe de gemeentelijke waterhuishouding op orde moet worden gebracht en gehouden. Het is een integraal plan, gericht op de kwantiteit en de kwaliteit (ecologisch en chemisch).

Het SWP is leidend voor gemeentelijke plannen op het gebied van waterbehandeling. Het SWP wordt afgestemd met de baggerplannen, en geeft richtlijnen voor de aanleg van ecologische oevers en uitbreiding voor de stedelijke waterberging.

Speerpunten zijn het aanleggen van natuurvriendelijke oevers, het afkoppelen van verhard oppervlak van de vuilwaterriolering en het anticiperen op de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het Bestuursakkoord Water. De maatregelen uit het oorspronkelijke Stedelijk Waterplan Middelburg zijn inmiddels gerealiseerd.

Op basis van de overeenkomst Beheer Openbaar water Bebouwd gebied (BOB) van 2025–2035 dragen we samen met het Waterschap Scheldestromen zorg voor het onderhoud van de waterlopen.

Wegen

Het beheerplan wegen is op 21 september 2023 door de raad vastgesteld en heeft een looptijd van 2024 tot en met 2033.

In het plan staat aangegeven op welk kwaliteitsniveau de wegen moeten worden onderhouden, hoe de gemeente het onderhoud van het wegenareaal wil uitvoeren, het achterstallig onderhoud wil wegwerken, hoeveel financiële middelen er voor benodigd zijn en hoe de planning van de uit te voeren werkzaamheden opgesteld en uitgevoerd zal worden.

Het wegenonderhoud wordt afgestemd met andere werkzaamheden in de buitenruimte zoals bijvoorbeeld het onderhoud aan rioleringen, de kabel- en leidingnetwerken van de nutsbedrijven en maatregelen op het gebied van verkeer.

Speerpunten zijn het wijkgericht werken, het geleidelijk wegwerken van het achterstallig onderhoud, circulariteit en duurzaamheid en het vergroenen van de openbare ruimte (minder m² verharding).

Voor 2026 worden de onderhoudsprojecten ingepland.

Financiën kapitaalgoederen