Onderwijs

Onderwijs biedt jongeren de kans om zich te ontwikkelen, weerbaar te worden en zelfstandig hun weg te vinden in de samenleving. We streven naar een gevarieerd aanbod op verschillende niveaus, zodat ieder kind passende kansen krijgt. Kansengelijkheid staat centraal in ons onderwijsachterstandenbeleid en heeft een prominente plek in de lokale educatieve agenda. Naast basisvaardigheden en sociale ontwikkeling is er ook aandacht voor bredere vorming, zoals burgerschap en duurzaamheid. We zetten vroegtijdig in op het voorkomen van schooluitval, met als doel dat jongeren een startkwalificatie behalen. Lukt dat niet, dan zetten we ons netwerk in om hen te begeleiden naar werk of een andere vorm van dagbesteding. Wat voorop staat, is dat jongeren actief deelnemen aan de samenleving.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Strategisch Huisvestingsplan 2020-2039

• Omgevingsvisie Middelburg 2050

• Onderwijsachterstandenbeleid 2023-2026

• Beleidsnota studentenhuisvesting 2023-2028

• Lokale educatieve agenda

Wat willen we bereiken?

Maatschappelijk effect

Kinderen en jongeren groeien op tot meedenkende en meehelpende burgers en zijn voorbereid op deelname in een participatiemaatschappij waar een steeds groter beroep wordt gedaan op de samenredzaamheid en de eigen verantwoordelijkheid.

Doelstellingen

1. Gelijke kansen in het onderwijs

2. Preventie en vroegsignaleren

3. Voorkomen van thuiszitters en vroegtijdig schoolverlaters

4. Toeleiding naar onderwijs of werk

5. Toegankelijk onderwijs

6. Duurzaam gedrag stimuleren

7. Voldoen aan zorgplicht onderwijshuisvesting

8. Faciliteren vestiging en financiering uitbreiding hoger- en academisch onderwijs

1. Gelijke kansen in het onderwijs

We zetten ons in voor gelijke ontwikkelkansen voor alle kinderen in Middelburg. Door samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang, gerichte inzet van middelen en beleidsontwikkeling werken we aan het verkleinen van achterstanden. We stemmen onze aanpak af op lokale behoeften en bereiden ons voor op toekomstige veranderingen in landelijk beleid en financiering. Via samenwerking en gerichte programma’s versterken we de kansengelijkheid in het onderwijs.

2. Preventie en vroegsignaleren

We investeren in een sterke basis door vroeg in te zetten op preventie en signalering. Door een breed en toegankelijk aanbod van voorschoolse educatie en samenwerking met partners, vergroten we de kans op een goede start voor ieder kind. We richten ons op het bereiken van doelgroeppeuters, het versterken van ondersteuning in het onderwijs en het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en zorg. Zo voorkomen we dat problemen verergeren en zorgen we voor tijdige en passende ondersteuning.

3. Voorkomen van thuiszitters en vroegtijdig schoolverlaters

We zetten ons in om schooluitval en thuiszitten zoveel mogelijk te voorkomen. Dit doen we via intensieve samenwerking tussen onderwijs, zorg en gemeentelijke partners. Door vroegtijdige signalering, maatwerktrajecten en structurele inzet van consulenten werken we aan een sluitende aanpak voor kwetsbare jongeren.

4. Toeleiding naar onderwijs of werk

Iedere jongere verdient perspectief. We begeleiden jongeren richting passend onderwijs, werk of ondersteuning, afhankelijk van hun situatie. Via regionale samenwerking en gerichte programma’s zorgen we voor duurzame toeleiding en voorkomen we langdurige uitval. Daarbij investeren we in relatiebeheer, outreachend werken en het versterken van de keten.

5. Toegankelijk onderwijs

We zetten ons in om passend en bereikbaar onderwijs te waarborgen door het faciliteren van veilig en doelmatig leerlingenvervoer voor kinderen die hierop zijn aangewezen.

6. Duurzaam gedrag stimuleren

We zetten in op natuur- en milieueducatie aan kinderen om hen te stimuleren tot bewust en duurzaam gedrag in hun leefomgeving.

7. Voldoen aan zorgplicht onderwijshuisvesting

We streven ernaar om te voldoen aan onze zorgplicht voor onderwijshuisvesting door passende voorzieningen te faciliteren en schoolbesturen te ondersteunen bij huisvestingsvraagstukken. Daarbij zetten we in op een veilige, gezonde en stimulerende leeromgeving, binnen de mogelijkheden die er zijn.

8. Faciliteren vervolgonderwijs

Vervolgonderwijs is van strategisch belang voor de stad. In samenwerking met regionale partners werken we aan een passende positionering, waarbij we oog hebben voor relevante maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen.

Wat gaan we daarvoor doen?

Doelstelling 1 Gelijke kansen in het onderwijs

1. Scholen werken samen met de kinderopvang organisaties om (kans) op achterstanden te verkleinen.

Het onderwijsachterstandenbeleid is de grootste investering in gelijke ontwikkelkansen. Er is voor de huidige beleidsperiode gekozen om vooral te investeren in de grootste achterstanden, ongelijk verdelen voor gelijke ontwikkelkansen. De scholen met de grootste populatie aan 'doelgroepkinderen' ontvangen de meeste middelen om samen met de kinderopvang waar voorschoolse educatie geboden wordt, in te zetten voor het inlopen van achterstanden.

2. We evalueren het huidige onderwijsachterstandenbeleid en ontwikkelen nieuw beleid.

Na 2026 loopt de huidige Specifieke Uitkering Gemeentelijk Onderwijs Achterstanden af. De opdracht aan de gemeenten blijft en er zal een omzetting naar het Gemeentefonds komen. We zullen met de partners het huidige beleid evalueren en nieuw ontwikkelen om goed voorbereid te zijn op deze omzetting.

3. Scholen zetten middelen in om kansengelijkheid te vergroten

In 2026 wordt er een vervolg gegeven aan de uitvoering van de Lokale Educatieve Agenda. Er wordt bestuurlijk overlegd met het onderwijs over de onderwerpen passende ondersteuning bij het leren en ontwikkelen en inclusie en gelijke kansen. Ook is er voor de scholen in het primair onderwijs weer een mogelijkheid om aanspraak te maken op het 'Gelijke Kansen' budget om gelijke kansen voor de Middelburgse leerlingen te vergroten.

Doelstelling 2. Preventie en vroegsignaleren

4. Er is voldoende en verspreid aanbod voor voorschoolse educatie

We investeren in voldoende en verspreid aanbod van voorschoolse educatie, door een combinatie aan plekken te subsidiëren voor de peuters met en zonder (taal)achterstand.

5. Het non-bereik van doelgroeppeuters wordt teruggedrongen

De peuterconsulenten blijven zich ook in 2026 inzetten om goed samen te werken met de betrokken organisaties. Die samenwerking is erop gericht om het non-bereik van doelgroeppeuters terug te brengen, vroeg te signaleren om kansen op inhalen achterstanden te vergroten. Maar ook om ouders te ondersteunen naar passende zorg en ondersteuning om hun kinderen goed op de basisschool te laten starten.

6. Er is extra inzet van begeleiding en interventies in het onderwijs voor vroegsignalering en preventieve inzet

In de afgelopen jaren is, mede dankzij tijdelijke middelen zoals het Nationaal Programma Onderwijs (NPO), fors geïnvesteerd in het versterken van de ondersteuningsstructuren binnen het onderwijs. Deze inzet heeft geleid tot een bredere aanwezigheid van schoolmaatschappelijk werk (Vizita, Vluchtheuvel), jongerenwerk, preventie op GGZ en verslaving (Emergis Preventie), jeugdverpleegkundigen (GGD), en interventies op sociale weerbaarheid (Halt). Door deze multidisciplinaire samenwerking rondom leerlingen kunnen problemen vroegtijdig worden gesignaleerd en wordt er laagdrempelig, toegankelijk en dichtbij hulp geboden.

In 2026 wordt deze inzet voortgezet en geborgd binnen het jeugdbeleid. Daarbij wordt met het onderwijs het gesprek gevoerd over gedeelde verantwoordelijkheden en structurele samenwerking. De functie van intermediair onderwijs en jeugd, momenteel gepositioneerd bij afdeling TIM, speelt hierin een verbindende rol tussen onderwijs en zorg. Deze functie draagt bij aan een betere afstemming van preventieve inzet en het versterken van de keten rondom de jeugdigen.

Doelstelling 3: Voorkomen van thuiszitters en vroegtijdig schoolverlaters

7. We werken samen met de partners om het aantal thuiszittende leerlingen terug te dringen

De thuiszittersaanpak begon als pilot en draait inmiddels twee jaar. Evaluaties tonen aan dat structurele voortzetting noodzakelijk is. Door lange wachtlijsten in de zorg en personeelstekorten groeit het aantal thuiszitters: in 2024 verdubbelde dit van 35 naar 76 jongeren. Deze stijging benadrukt de urgentie van een blijvende, integrale aanpak.

Sinds 1 januari 2025 is de functie van RBL-consulent thuiszitters structureel opgenomen. In 2026 beschrijven en verankeren we de aanpak binnen het RBL, inclusief werkwijzen, samenwerking met ketenpartners en borging in reguliere processen. Zo bouwen we aan duurzame ondersteuning voor thuiszittende jongeren in de regio.

8. De sluitende aanpak voor kwetsbare jongeren wordt verder uitgebreid

Binnen RBL Walcheren is een succesvolle aanpak ontwikkeld voor kwetsbare jongeren in het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs. Deze richt zich op jongeren die extra ondersteuning nodig hebben bij hun leerloopbaan en overgang naar werk. Door samenwerking met onderwijs, jobcoaches en doorstroomcoaches is een sluitende keten ontstaan tussen onderwijs, werk & inkomen en het RBL.

Een kernonderdeel is de brede gesprekstafel, die tweemaal per jaar plaatsvindt. Hierin stemmen betrokkenen vroegtijdig af over de jongere, wat maatwerk en tijdige interventie mogelijk maakt richting vervolgopleiding of werkplek. De werkwijze sluit aan bij bewezen effectieve elementen zoals veiligheid, eigen regie en leren in context.

In 2025-2026 breiden we deze aanpak uit naar de entreeopleiding bij Scalda. Entree-studenten hebben vaak complexe uitdagingen. Via het Start College en de Participatielab-route biedt Scalda al maatwerk. Door de brede gesprekstafel ook hier te implementeren, versterken we de integrale begeleiding.

9. Door het toepassen van de werkwijze MAS wordt ingezet om het aantal leerplichtvrijstellingen laag te houden

Walcheren zet zich actief in om schoolverzuim en leerplichtvrijstellingen te beperken. Bij verzuimmeldingen onderzoekt de consulent samen met kind, ouder(s) en school de oorzaak en maakt afspraken om het verzuim te stoppen. Waar nodig volgt handhaving, maar vaker wordt doorverwezen naar passende hulp.

Deze werkwijze volgt de landelijke Methodische Aanpak Schoolverzuim (MAS), gericht op maatwerk, samenwerking en vroegtijdige interventie. Dit voorkomt uitval en houdt het aantal vrijstellingen laag.

Goede samenwerking met scholen is cruciaal. Het RBL investeert hierin via schoolbezoeken, startgesprekken, werken op locatie en voorlichting, zodat verzuim tijdig en zorgvuldig wordt opgepakt.

Doelstelling 4: Toeleiding naar onderwijs of werk

10. We implementeren de uitvoering van de Wet van School naar Duurzaam Werk 

Met het wetsvoorstel van school naar duurzaam werk krijgen scholen, Doorstroompunten (voorheen: Regionaal Meld- en Coördinatiepunt) en gemeenten (als zijnde verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet) meer mogelijkheden om jongeren tot 27 jaar te ondersteunen bij de overgang van school naar werk en het behoud van werk bij (dreigende) werkloosheid. De focus ligt op jongeren die ongeacht de stand van de economie moeite hebben om aan het werk te komen en aan het werk te blijven. We bereiden de wet samen met de andere Zeeuwse gemeenten, scholen en uitvoeringsorganisaties voor. Voor Walcheren onderzoeken Orionis en het RBL vooruitlopend op de wet de opzet van een jongerenpunt. 

11. Verzuimende leerlingen volgen na interventie van het RBL vaker lessen of een andere passende opleiding of werk

De belangrijkste doelstelling van het RBL Walcheren is dat kinderen en jongeren onderwijs volgen. Om dit te realiseren werken we intensief samen met scholen, samenwerkingsverbanden passend onderwijs, de toegangen, jeugdgezondheidszorg, sociale teams en ketenpartners zoals de jobcoaches van Orionis Walcheren.

Na interventie door het RBL hervatten verzuimende leerlingen vaker hun lessen of stromen door naar een passende opleiding of (beschermde) werkplek. Dit is het resultaat van een integrale aanpak waarin consulenten hun gespreksvaardigheden en kennis van de regionale sociale kaart inzetten, en waarin via de MAS-werkwijze (Methodische Aanpak Schoolverzuim) maatwerk en samenwerking centraal staan. Ook het regionale en gemeentelijke VSV-programma draagt hieraan bij, met gerichte maatregelen om voortijdig schoolverlaten te voorkomen en jongeren perspectief te bieden.

Doelstelling 5: Toegankelijk onderwijs

12. We implementeren de nieuwe verordening leerlingenvervoer

In 2026 zal de uitvoering van de nieuwe verordening leerlingenvervoer worden geïmplementeerd. Deze verordening stimuleert zelfstandige reisbewegingen waar mogelijk, met behoud van ondersteuning voor leerlingen die hierop zijn aangewezen. De uitvoering richt zich op een zorgvuldige overgang, waaronder communicatie met ouders en scholen.

13. We organiseren leerlingenvervoer via Mobiliteitscentrale Zeeland

We organiseren uitvoering en regie via de Mobiliteitscentrale Zeeland, een centraal boekings- en planningssysteem waarmee bundeling van ritten wordt ingezet waar toegestaan om lege kilometers te beperken een loket voor ouders/scholen, uniform klachten- en kwaliteitsbeheer.

We benutten regionaal contract en databeheer voor doelmatige inzet met behoud van lokale zorgvuldigheid bij individuele toekenningen.

Doelstelling 6: Duurzaam gedrag stimuleren

14. We verlengen het NME contract

Terra Maris voert NME (Natuur- en MilieuEducatie) uit voor de 3 Walcherse gemeenten. Met een addendum dat we na de zomervakantie hopen te ondertekenen, wordt het contract tot 2030 verlengd. Doorlopend wordt samen met de andere Zeeuwse NME-centra een aantal leskisten geüpdatet. De onderwerpen zijn verdeeld binnen Zeeland waarbij Terra Maris biodiversiteit & natuur nader zal uitwerken. Dit onderwerp is een mooie basis om positief gedrag op latere leeftijd te ontwikkelen. Het doel is “Groenverwondering bij elk kind”. Dat leidt namelijk tot verantwoordelijkheidsgevoel. Wat weer leidt tot bewust omgaan met grondstoffen, energie, bodem, groen, natuur, zee, enzovoorts.

Doelstelling 7: Voldoen aan zorgplicht onderwijshuisvesting

15. We voorzien in tijdelijke huisvesting VSO Atalant, Regenboogschool en TEC

De leerlingaantallen in het Voortgezet Speciaal Onderwijs, bij de Regenboogschool en bij TEC nemen toe. Hierdoor is de huidige capaciteit van de huisvesting onvoldoende. Er zal in 2026 tijdelijke huisvesting geplaatst worden ten behoeve van deze locaties en onderzocht worden wat er op langere termijn mogelijk is.

16. Er zijn vervolgstappen gezet in de ontwikkeling van VO-campus Walcheren

De locaties Toorop en van de Perre van CSW staan op de planning voor respectievelijk nieuwbouw en verbouw. Dit wordt uitgesteld, omdat het idee vanuit het schoolbestuur is ontstaan om tot een gezamenlijk campus te komen met naast CSW ook Mondia Scholengroep voor al het voortgezet onderwijs op Walcheren. Hiermee wordt beoogd de kwaliteit, efficiëntie en toegankelijkheid van het onderwijs in de regio te verbeteren. In 2026 zal dit idee verder onderzocht en zo mogelijk uitgewerkt worden met de betrokken schoolbesturen en gemeenten.

17. De gymzaal aan de Kruisweg is hersteld

De gymzaal aan de Kruisweg dient spoedig hersteld te worden. De gemeente is verantwoordelijk voor het bieden van voldoende, goede en veilige huisvesting voor het (bewegings)onderwijs. De school heeft toegezegd 50% mee te dragen in de kosten. In 2026 wordt de gymzaal hersteld, zodat deze weer in gebruik genomen kan worden.

Doelstelling 8: Faciliteren vervolgonderwijs

18. We werken aan de uitwerking van de visie op vervolgonderwijs

In 2025 is gestart met het maken van een visie op vervolgonderwijs. Dit in samenwerking met de gemeente Vlissingen en op een participatieve wijze. Verwacht wordt dat dit document eind 2025 gereed is. Op basis hiervan willen we Middelburg als onderwijsstad verder profileren en ontwikkelen. Hierbij wordt ook ingespeeld op de binnen het programma Zeeland 2050 geformuleerde ambitie dat Zeeland de hotspot wordt voor vernieuwend onderwijs en onderzoek met opleidingen die internationaal relevant zijn en uniek voor Nederland. De UCR zal in 2026 met ondersteuning van de gemeente worden verbouwd om zodoende ook ruimte vrij te maken voor de Sterrenwacht.

19. We volgen landelijke ontwikkelingen en blijven in gesprek over de positie van Zeeuwse instellingen in het vervolgonderwijs

De instellingen voor het vervolgonderwijs, UCR, HZ en Scalda, zijn belangrijk voor de kennisinfrastructuur, de economie en de leefbaarheid van de stad. Op Zeeuws niveau wordt tussen overheden, onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven samengewerkt om het onderwijs en met name het vervolgonderwijs in positie te houden en te versterken. Medio 2025 is hiervoor een strategische onderwijsvisie opgesteld. De in 2024 en 2025 gevoerde lobby vanuit Middelburg samen met Vlissingen, de provincie Zeeland, HZ en UCR voor het behoud van internationale studenten heeft effect gehad waardoor verwacht wordt dat in 2026 weer meer internationale studenten zich zullen aanmelden. Inmiddels is een lobby gestart met betrekking tot de bekostiging van de HZ en de UCR vanuit de landelijke middelen. Ook wordt nu gekeken of in Zeeland nieuwe opleidingen gerealiseerd kunnen worden in relatie tot landelijke ontwikkelingen zoals kernenergie en defensie.

Invulling van financiële ruimte kadernota 2026-2029

1. ¹ Voor een toelichting op de mutaties 2024 - 2028 zie programmabegroting 2024 en programmabegroting 2025.

1. Herstel gymzaal Kruisweg, Nehalennia

De gymzaal is buitengebruik gesteld en is technisch afgeschreven, door diverse lekkages kan herstel niet uitgesteld worden. Deze investering verlengt de levensduur van de gymzaal met 10 jaar.

2. Tijdelijke voorziening VSO Atalant

Een tijdelijke uitbreiding van de huisvestingsvoorziening voor onderwijs bij VSO Atalant, door plaatsing op het terrein van de naastgelegen school Nehalennia. Een algemene ontwikkeling is dat er een groeiende vraag is naar Speciaal Onderwijs. Tijdelijke huisvesting blijft van kracht totdat een definitieve oplossing is gevonden welke in 2028 is voorzien.

3. Voorbereidingskrediet Aventurijn + aanvullende bouwkosten

Voor de beoogde verbouwing/nieuwbouw van KC de Aventurijn is een voorbereidingskrediet van € 116.000 nodig om te voorzien in goede huisvesting voor het onderwijs. Gezien de ontwikkelingen in 'Hart van Griffioen', en een mogelijk andere positionering van het basisonderwijs in dit plan, is aanvullend budget nodig. De geraamde investering betreft een bedrag voor onderwijshuisvesting en een gymzaal.

4. Voorbereidingskrediet Franciscusschool

Voor de beoogde verbouwing/nieuwbouw van de Fransiscusschool is een voorbereidingskrediet van € 25.000 nodig om te voorzien in goede huisvesting voor het onderwijs.

5. Tijdelijke huisvesting Regenboogschool

Voorzien in goede huisvesting onderwijs door uitbreiding.

6. Tijdelijke huisvesting TEC

Voorzien in goede huisvesting onderwijs door tijdelijke uitbreiding.

7. Vrijval middelen CSW

Het idee om te komen tot een campus voor voortgezet onderwijs op Walcheren zorgt ervoor dat de gereserveerde middelen voor de locaties van de CSW Toorop (nieuwbouw) en CSW van de Perre (verbouw) vertraging oplopen.

8. Versterken ondersteuningsstructuren in het onderwijs

Sinds 2023 is de inzet geïntensiveerd van preventieve voorzieningen in het onderwijs (zoals schoolmaatschappelijk werk, jongerenwerk etc.). De voortzetting is gebaseerd op eerdere jaren tijdelijke middelen (NPO), het vervolg wordt opgenomen in het jeugdbeleid en de afstemming met het onderwijs over gedeelde verantwoordelijkheden.

9. Intermediair onderwijs en jeugd

Sinds de inzet van het Nationaal Programma Onderwijs is er inzet geweest vanuit de functie intermediair onderwijs en jeugd. Dit is belegd bij afdelig TIM levert een goede samenwerking op met het onderwijs en verbindingen met de inzet van het preventief jeugdteam (deels ook vanuit NPO ingezet). In de ontwikkelingen in de komende tijd, de rol die de gemeente inneemt t.o.v. de ondersteuningsstructuren in het onderwijs in het uitvoeren van het nieuwe jeugdbeleid zal gekeken worden wat een passende plaats zal zijn voor deze functie.

10. Beleidsmedewerker (vervolg) onderwijs

Op dit moment is er geen ambtelijke inzet en advisering op dit deelterrein van het onderwijs. Een meer integrale en strategische benadering vereist structurele inzet van deskundigheid en capaciteit.

11. Onderwijshuisvesting 'Hart van Dauwendaele'

De ontwikkeling van Hart van Dauwendaele is opgenomen in de Omgevingsvisie Middelburg 2050. In november 2025 leggen wij een voorstel aan uw raad voor waarin een integrale en toekomstbestendige ontwikkeling ‘hart van Dauwendaele’ wordt voorgesteld, waarin onderwijs, kinderopvang, welzijn en wonen samenkomen. Voor beide scholen waren op basis van het SHP 2020–2039 middelen opgenomen in de meerjarenbegroting (kadernota 2022 - 2025). Op basis van een actualisatie vraagt dit een extra kapitaallast van € 55.000. Voor de gymzaal was ten tijde van het opstellen van het SHP in 2020 nog onzeker of deze binnen de planontwikkeling zou worden meegenomen, deze investering vraagt om een extra jaarlast van € 98.000. Vooruitlopend op het definitieve besluit van uw raad over ‘Hart van Dauwendaele’ wordt voorgesteld om in de begroting 2026 en de meerjarenraming 2027–2029 de benodigde jaarlijkse kapitaallasten op te nemen/te reserveren.

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten?