Veiligheid

Burgers en bezoekers van Middelburg moeten zich veilig voelen én veilig zijn. Het gaat om veiligheid in en rond het huis en in de buurt. In het grotere verband veiligheid van stad en regio. We werken onder anderen aan het tegengaan van ondermijnende criminaliteit, woninginbraken, overvallen en straatroven. Maar ook aan het voorkomen en oplossen van complexe overlastsituaties, een veilig verloop van evenementen, een veilige zeehaven en aan veiligheid binnen de digitale (Middelburgse) omgeving. Hierbij werken we samen met andere organisaties.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Integraal Veiligheidsbeleid Walcheren 2023-2026 (2023)

• Prostitutiebeleid (beleidsnota en -regels) (2000)

• Integriteitsbeoordeling (Wet BIBOB) (2023)

• Regionaal Zeeuws Crisisplan 2018-2021 (2017)

• Victoriabeleid gemeente Middelburg (2000)

• Beleidsregel Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast (Wet MBVEO) (2013)

• Beleidsregel Wet Aanpak Woonoverlast (2018)

• Beleidsregel Veiligheid bij evenementen (2017)

• Nota omgaan met conventionele explosieven (2011)

• Bestuurlijke handhaving van artikel 13b Opiumwet (2014/2016)

• Regionaal Beleidsplan Politie Zeeland West-Brabant 2023-2026

• Strategische agenda aanpak van cybercriminaliteit Zeeland West-Brabant 2023-2026

Wat willen we bereiken?

Maatschappelijk effect

De burgers, bezoekers en ondernemers van Middelburg moeten zich veilig voelen en veilig zijn. Dat gaat het enerzijds om veiligheid in en rond het huis, werk en in de buurt, anderzijds in het grotere verband van stad en regio.

Doelstellingen

1. Werken aan de veiligheid van inwoners, ondernemers en bezoekers

2. De basis op orde voor wat betreft een datagedreven aanpak van ondermijning.

3. Versterken van de weerbaarheid en integriteit van de gemeente Middelburg. Voorkomen wordt dat de gemeente ondermijnende activiteiten faciliteert.

4. Tegengaan van jeugdcriminaliteit.

5. Bewustwording creëren en advies geven in het tegengaan van digitale criminaliteit.

Wat gaan we daarvoor doen?

2026 is het laatste jaar van het lopende Integraal Veiligheidsbeleid 2023-2026. Dit jaar wil het bestuur van Middelburg gebruiken om een aantal ambities die in 2022 zijn geformuleerd af te ronden en op te leveren. Daarnaast kijkt het bestuur ook vooruit. Er is een aantal veiligheidsvraagstukken waar we nu al mee aan de slag willen die waarschijnlijk ook een plaats in het nieuwe veiligheidsbeleid zullen krijgen, zoals de handel en het gebruik van drugs, jongeren die in de criminaliteit belanden of dreigen te belanden, inwoners van Middelburg die onveilig gedrag vertonen, omdat ze psychisch ziek zijn of niet meer mee kunnen in een veeleisende omgeving, polarisatie en maatschappelijke onrust, ondermijning en een snel groeiend fenomeen van cybercriminaliteit.

Dit zijn vraagstukken die de gemeente vroeger niet kende, of niet in die mate. Ook zijn deze vraagstukken niet meer lokaal op te lossen. Daar hebben we de samenwerking voor nodig op regionaal of nationaal niveau. Gemeente Middelburg investeert in deze veiligheidsvraagstukken. Alleen inwoners en bezoekers van de gemeente zien of merken dit niet altijd. Zij voelen zich niet altijd gesteund door de overheid als het gaat om overlast en onveiligheid in hun woon- en leefomgeving. Hoewel we niet slecht scoren op veiligheidsbeleving in de jaarlijkse monitor zijn er wel geluiden van inwoners die zich onveilig voelen. Ook in de raad komen regelmatig situaties voorbij waar het gaat om overlast of onveiligheid waar raadsleden op worden aangesproken. Een voorbeeld is de uitkomst van het burgerberaad over de jaarwisseling. Eén van de adviezen uit dit beraad is een betere samenwerking tussen handhaving en inwoners die overlast ervaren. Het burgerberaad adviseert dat het makkelijker en duidelijker wordt waar inwoners overlast door vuurwerk kunnen melden, maar ook dat er een terugkoppeling plaatsvindt.

Er is afstand tussen wat de overheid doet en wat inwoners ervaren. Dan mist de inwoner wel eens het gezag die de orde handhaaft, of weet men niet waar men terecht kan met zijn klacht of onvrede. Het is belangrijk dat we investeren in die veiligheidsvraagstukken waar de inwoner dagelijks mee geconfronteerd wordt. Dat er vertrouwen is bij de burger dat zaken opgelost worden, dat er geluisterd wordt en dat regels worden nageleefd.

Daar ligt een rol voor de politie. Die het niet makkelijk heeft, want ook voor de politie geldt dat er steeds meer taken en uitdagingen bijkomen, terwijl de politie aan de andere kant dient te bezuinigen. Het is aan de burgemeester om goede afspraken te maken met politie over de wijze waarop de politie, binnen alle beperkingen, zijn rol in die samenleving kan uitvoeren. Gemeente Middelburg vindt het belangrijk dat politie zichtbaar is en aanspreekbaar. Dat inwoners weten wie de wijkagent is.

Maar ook de gemeente zelf heeft hier een taak. We kunnen preventief veel in veiligheid investeren, door het bieden van kansen aan alle jeugd om in gezondheid en gelukkig op te groeien, door het bieden van onderwijs, door inzet van jongerenwerk, het geven van voorlichting, enzovoort. Daarnaast dienen we toe te zien op de openbare orde en het naleven van regels. Gemeentelijke toezichthouders zijn aanwezig op straat en op plaatsen waar mensen samenkomen, zoals bij evenementen. Zij vormen een belangrijke schakel in de veiligheidsbeleving van inwoners van en bezoekers aan onze gemeente. De raad heeft besloten om het aantal opsporingsambtenaren (BOA’s) uit te breiden, zodat zij beter gesteld staan voor een veelheid aan taken.

Samenwerking

Handhaving en veiligheid zijn dus niet los van elkaar te zien. In 2025 worden de medewerkers binnen de gemeentelijke organisatie belast met veiligheid samengevoegd met de collega’s van handhaving. Dit zal op 1 januari 2026 zijn geëffectueerd. Vervolgens zal ook het handhavingsbeleid geïntegreerd worden in het veiligheidsbeleid. Om een goede afweging te maken tussen de taken van de gemeente op veiligheidsgebied en de benodigde capaciteit willen we meer data gestuurd gaan werken. Waar liggen risico’s en welke inspanning is nodig om deze risico’s te beperken en welke restrisico vinden wij acceptabel?

Om veiligheidsvraagstukken succesvol aan te kunnen pakken moeten we samenwerken. Veel thema’s zijn niet meer lokaal op te lossen, daar heb je regionale of bovenregionale samenwerking voor nodig. Een goed voorbeeld hiervan is de aanpak van ondermijning. Samen met de andere Zeeuwse gemeenten, de provincie en het waterschap hebben we een Zeeuwse norm weerbare overheid ontwikkeld en geïmplementeerd. Die norm is de kapstok waarlangs de Zeeuwse overheden met elkaar de dijken ‘ophogen’. Door met elkaar te investeren in een integer en weerbare overheid wordt het moeilijker voor criminelen om in Zeeland voet aan de grond te krijgen. De verschillende onderdelen binnen deze norm zijn verdeeld over de deelnemers waardoor we met vijftien veel meer werk verzetten dan wanneer iedere overheid dit helemaal zelfstandig zou moeten doen.

Het afgelopen jaar is flink geïnvesteerd in de interne samenwerking tussen de domeinen zorg en veiligheid. Deze samenwerking zetten we in 2026 voort. Maatschappelijke vraagstukken worden steeds complexer en passen niet meer binnen één domein. Ze vragen om een domeinoverstijgende aanpak. Een belangrijk speerpunt op het gebied van zorg en veiligheid is de aanpak van femicide. We ontwikkelen een gerichte aanpak waarbij preventie, vroegsignalering en bescherming centraal staat. Het verbinden van zorg en veiligheid is ook expliciet opgenomen in het door de gemeenteraad vastgestelde beleidskader jeugd. In 2026 bouwen we verder aan een veilige en kansrijke omgeving voor iedereen.

Maar ook lokaal is samenwerking noodzakelijk. Bij alle veiligheidsthema’s werken we samen met een keur aan professionele organisaties. Dit zijn organisaties uit de veiligheidsketen zoals bijvoorbeeld politie en Openbaar Ministerie, maar ook veel organisaties buiten het veiligheidsdomein. Feitelijk vormen we met al deze organisaties een veiligheidslinie. Die linie is opgebouwd en staat gesteld om te voorkomen dat situaties een veiligheidsprobleem worden. Dat is preventie. Wanneer een bepaald veiligheidsvraagstuk zich opdoet zullen een aantal partijen een stap naar voren zetten. Afhankelijk van de aard van het vraagstuk wordt bepaald welke partijen dat zijn. De afgelopen jaren heeft de gemeente al fors geïnvesteerd in deze netwerken. Bijvoorbeeld op het gebied van jeugdcriminaliteit. Regelmatig worden de bij de aanpak van jeugdcriminaliteit betrokken professionals in Middelburg uitgenodigd om met elkaar een bepaald thema of vraagstuk uit te diepen. Tijdens die bijeenkomsten leren we elkaar kennen en delen we onze kennis en ervaring.

In 2026 wil het bestuur ook meer investeren in het betrekken van inwoners en bedrijven bij veiligheid. In de veiligheidslinie zijn inwoners van grote waarde. Door het makkelijker te maken voor inwoners om te melden, door campagnes uit te voeren bijvoorbeeld voor Meld Misdaad Anoniem hoopt het bestuur meer signalen vanuit de samenleving te krijgen waar overlast of onveiligheid zich voordoet.

Integraal Veiligheidsbeleid 2027-2030

In 2026 zal een nieuw Integraal Veiligheidsbeleid worden opgesteld. Het is aan de nieuwe raad om wensen en prioriteiten voor dit nieuwe beleid mee te geven en dit beleid vervolgens vast te stellen. Ook zal een proces van participatie worden ingericht. In het nieuwe beleid zal de samenvoeging van veiligheid en handhaving zichtbaar moeten zijn. Ook zal nadrukkelijk de veiligheidsbeleving van inwoners en ondernemers aan de orde komen. Het is belangrijk dat ‘grote’ veiligheidsvraagstukken worden aangepakt, maar er moet ook oog zijn voor de wijze waarop de ervaren onveiligheid door overlast en onveiligheid in de straat wordt tegengegaan.

Uitvoering in 2026

In 2026 zal op een aantal veiligheidsthema’s weer het nodige werk verzet gaan worden. Het college heeft nog één jaar de tijd om de ambities uit het beleid ’23-’26 waar te maken. Geprioriteerde beleidsthema’s zijn de aanpak van ondermijning, het helpen van mensen met zorgwekkend gedrag, het tegengaan en voorkomen van jeugdcriminaliteit, het tegengaan van cybercriminaliteit, het tegengaan van veiligheidsrisico’s bij de energietransitie en het vergroten van de veiligheid bij evenementen. In de paragraaf ‘prestatie-indicatoren’ wordt uiteengezet welke resultaten behaald dienen te worden.

Invulling van financiële ruimte kadernota 2026-2029

1. ¹ Voor een toelichting op de mutaties 2025 - 2028 zie begroting 2025 en meerjarenraming 2026-2028.

1. Vakspecialist ondermijning

De aanpak ondermijning is een belangrijke pijler van integer bestuur. Door deze aanpak goed te positioneren en bemensen worden we als organisatie en samenleving weerbaarder tegen criminele elementen die de onder- en bovenwereld met elkaar verweven. De uitwassen ervan komen we tegen in onze gemeente, zoals bezit en gebruik van wapens, handel in verdovende middelen, criminele uitbuiting, vormen van mensenhandel, geweld en bedreiging.

Gemeente Middelburg is bezig met een professionaliseringsslag voor de aanpak van ondermijning. De gemeente investeert in de aanpak van ondermijning door een intensievere samenwerking en het verbeteren van de informatiepositie van de gemeente. Een intensievere samenwerking, zowel binnen de gemeentelijke organisatie als met partners buiten.

Concreet verbeteren we onze informatiepositie door bewustwording te creëren, te signaleren, samenwerken met MMA, een gemeentelijk signalenoverleg in te richten met daarbij een privacy protocol en registratie en een informatiesysteem. De groei van het aantal signalen en verdachte situaties levert een significante groei op van de werkzaamheden die leiden tot en voortkomen uit (een verbeterde aanpak) van ondermijning. Tot nu toe deden de AOV-ers binnen het cluster OOV (Wijk en Bestuur) dit erbij. Echter de werkzaamheden binnen de aanpak, de behoefte om signalen na te lopen, informatie te delen en te verrijken, controles te organiseren en uit te voeren, het uitvoeren van casussen, etc. is de afgelopen jaren fors gegroeid en momenteel niet naar behoren uit te voeren. De professionaliseringsslag die Middelburg nu uitvoert zal de behoefte aan uitvoeringscapaciteit doen groeien.

2. Medior boa

Gezien de recente ontwikkelingen en nieuwe wettelijke taken met daaraan gekoppeld nieuwe bevoegdheden die aan BOA's zijn toegekend, is het van cruciaal belang dat we onze capaciteit in lijn brengen met de huidige en toekomstige behoeften van onze stad.

Middelburg, als hoofdstad van Zeeland, heeft een voorbeeldfunctie op het gebied van handhaving van openbare orde en veiligheid. Onze BOA’s zijn het herkenbare gezicht op straat als visite kaartje van Middelburg en zullen in eerste aanleg altijd treden als gastheer en gastvrouw. Met de afnemende aanwezigheid van de politie in ons straatbeeld, is het essentieel dat onze BOA’s deze leemte vullen. Dit is vooral relevant gezien de nieuwe bevoegdheden die aan BOA’s zijn toegekend, waaronder het handhaven op niet voeren van een juiste fietsverlichting, handheld telefoongebruik op de fiets, en het negeren van een rood verkeerslicht door fietsers en voetgangers. Deze bevoegdheden zijn van groot belang, aangezien het aantal verkeersslachtoffers in de afgelopen jaren is gestegen en BOA's hiermee een aanzienlijke bijdrage kunnen leveren aan de verkeersveiligheid.

Ook zien we een sterkte toename als het gaat om de inzet bij evenementen, doordat de politie minder aanwezig kan zijn wordt er een groter beroep gedaan op de inzet van onze BOA’s. Daarnaast zie we een forse toename in het aantal demonstraties. Vanaf 2026 zijn er drie nieuwe BOA's actief met een rol als medior. Zij vormen een belangrijkste schakel om het vertrouwen van inwoners terug te winnen dat regels worden gehandhaafd en dat dat nodig is voor de leefbaarheid en veiligheid in onze wijken en dorpen. Daarnaast willen we focus leggen op boa´s binnen de wijken en ondermijning.

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten?