Sociaal Domein

Het Sociaal Domein is een van de vier gedeelde opgaven in Middelburg. Middelburg wil een inclusieve gemeente zijn. Dit streven ligt in de kern van de gemeentelijke opdracht binnen het sociaal domein. In een inclusieve samenleving is iedereen van waarde en krijgt iedereen de kansen die nodig zijn om mee te kunnen doen. Kansen om je talenten te ontdekken en ontwikkelen, kansen op werk, kansen om de Nederlandse taal te leren. We gunnen alle inwoners een leven midden in de samenleving op basis van hun eigen interesses en talenten. Dit geldt in het bijzonder voor Middelburgse kinderen en jongeren. We streven er naar om een gemeente te zijn waarin zij gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien tot veerkrachtige, zelfstandige volwassenen.

Werken aan een inclusieve gemeente doen we niet alleen. Dit doen we samen met onder andere inwoners, maatschappelijke organisaties, scholen, bedrijven, clubs en verenigingen en andere gemeenten in onze regio. Als gemeente bevorderen we deze kansen door zorg en ondersteuning te bieden aan inwoners die hier (tijdelijk) hulp bij nodig hebben. Dit doen we bijvoorbeeld door het bieden van opvoed- en opgroeiondersteuning, inkomensondersteuning, hulp bij het huishouden, bescherming en huisvesting van vluchtelingen en begeleiding naar werk.

Relevante ontwikkelingen

Invoering Participatiewet in balans

De Tweede Kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel Participatiewet in balans. In het wetsvoorstel staan ruim 20 maatregelen om de wet in 2026 te vereenvoudigen en verbeteren. Het is een eerste stap op weg naar een fundamentele herziening van de Participatiewet. 

Het kabinet wil toe naar een begrijpelijke wet die werkt voor mensen, vanuit vertrouwen en met oog voor de menselijke maat. Met als doel dat meer mensen vanuit de Participatiewet sneller aan het werk kunnen gaan. En als dat nog niet lukt, mensen op een andere manier kunnen meedoen in de maatschappij. Dat is goed voor henzelf, de samenleving en het draagvlak voor de bijstand. De wetswijziging heeft consequenties voor de werkwijze van Orionis Walcheren.

Zorgstelsel steeds verder onder druk

Een belangrijke landelijke uitdaging binnen het sociaal domein is de lange termijn houdbaarheid van het zorgstelsel. Ook in onze regio staat dit door vergrijzing en ontgroening onder druk. Als we niks doen zal de werkdruk bij zorg- en hulpverleners toenemen, zullen wachtlijsten oplopen en de kosten verder stijgen. Hierbij ligt ook een rol voor Kerngezond, een samenwerkingsverband tussen het medische en sociaal domein. Hierin werken huisartsen en de gemeente samen. Deze samenwerking wordt gezien als vliegwiel om de impact van deze samenwerking te vergroten.

Om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden, is verandering noodzakelijk. Deze uitdaging vertaalt zich onder andere in een tweetal grote landelijke akkoorden: de Hervormingsagenda Jeugd en in het Integraal Zorgakkoord (IZA). In de Hervormingsagenda zijn partijen, waaronder rijk en gemeenten, samen een herziening van het jeugdhulpstelsel overeengekomen. Doel is de jeugdhulp te verbeteren en financieel gezond te maken. Het IZA [1] stimuleert de samenwerking tussen gemeenten, zorgaanbieders en maatschappelijke partners om gezondheid te bevorderen, zorg toegankelijk en betaalbaar te houden en preventie stevig te verankeren. 2026 is het laatste jaar waarin het IZA-budget beschikbaar is. We richten ons daarom op het borgen van de behaalde resultaten en preventieve interventies. Aanvullend op het IZA wordt landelijk nagedacht over het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA). Met het AZWA wordt ingezet op het versnellen van de beweging van zorg naar gezondheid.

Verwachte hervormingen stelsel asiel en migratie

Op 1 februari 2026 eindigt de eerste tranche van de Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen (Spreidingswet). Het doel van de wet was om te komen tot voldoende opvangplekken en een evenwichtiger verdeling van asielzoekers over provincies en gemeenten. Daartoe heeft iedere provincie een provinciaal verslag ingediend bij de toenmalige minister van Asiel en Migratie. Ook in Zeeland zijn de te realiseren opvangplekken verdeeld over de verschillende gemeenten. De verwachting is dat in 2026 de meeste Zeeuwse opvangplekken zijn gerealiseerd en dat de noodopvang in Middelburg daardoor kan sluiten.

Over de invoering van de asielwetten en de gevolgen daarvan is grote onzekerheid. De Eerste Kamer wacht een advies van de Raad van State af voordat de kamer de wetten inhoudelijk behandelt. Ook de gevolgen voor de gemeentelijke taken, waaronder huisvesting en inburgering, zijn onzeker en onduidelijk.

Russische invasie Oekraïne duurt voort

Toen miljoenen mensen uit Oekraïne op de vlucht sloegen voor de Russische invasie, heeft de Raad van de Europese Unie op 4 maart 2022 de Richtlijn tijdelijke bescherming (RTB) in werking gesteld. Hiermee hebben vluchtelingen uit Oekraïne in alle EU-lidstaten tijdelijk recht op opvang, medische zorg, en onderwijs. Ook geeft het hen de mogelijkheid om te kunnen werken.

De Russische invasie in Oekraïne is nog niet voorbij. Daarom hebben de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken op 13 juni 2025 ingestemd met het verlengingsvoorstel. Formele aanname hiervan in de Raad van de Europese Unie is voorzien in de zomer van 2025.

Daarnaast heeft de Europese Commissie op 4 juni 2025 een voorstel voor Raadsaanbevelingen voor de periode na afloop van de RTB gepresenteerd. De Raad van de Europese Unie zal deze aanbevelingen naar verwachting deze zomer aannemen. Als de raadsaanbevelingen zijn aangenomen, moeten Rijk en gemeenten kijken wat dit betekent en waar nodig het beleid bijstellen. Omdat de toekomst voor Oekraïners ongewis is, is het van belang in de tussentijd te blijven inzetten op het vergroten van zelfredzaamheid in de lokale samenleving.

[1] De uitwerking van het IZA voor Middelburg en Zeeland is opgenomen in het begrotingsonderdeel Volksgezondheid en Milieu.

Beleidskader

Wetten en verdragen

De volgende wetten en verdragen vormen hierbij onze belangrijkste kaders:

• Wet maatschappelijke ondersteuning

• Participatiewet

• Jeugdwet

• Wet inburgering

• Wet van school naar duurzaam werk

• Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen (Spreidingswet)

• Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

• Vluchtelingenverdrag

• Europese Richtlijn tijdelijke bescherming en de Tijdelijke wet opvang ontheemden Oekraïne.

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Middelburgs Model voor zorg en ondersteuning (2021)

• Beleidsplan Sociaal Domein (2022)

• Iedereen kan meedoen. Beleidskader bestaanszekerheid, meedoen naar vermogen & inburgering Middelburg (2023)

• Middelburgse Woon-, zorg-, en welzijnsvisie (2024)

• Omgevingsvisie Middelburg 2050 (2024)

• Woon-, zorg-, en wijlzijnsvisie 2040 (2024)

• Beleidskader Jeugd Middelburg (2025)

Wat willen we bereiken?

Doelstellingen

1. Preventie & normaliseren

2. Kwaliteit van zorg- en dienstverlening

3. Passende zorg

4. Bijdragen aan bestaanszekerheid

5. Meedoen naar vermogen

6. Bescherming van asielzoekers en ontheemden

1. Preventie & normaliseren

Door preventief te werken bevorderen we het welzijn en welbevinden van onze inwoners en voorkomen we de ontwikkeling van (zwaardere) zorg of ondersteuningsvragen. Zorgen voor laagdrempelige informatie en advies, en bereikbare en toegankelijke zorg en ondersteuning zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. We zoeken samen met onze inwoners naar oplossingen in of zo dicht mogelijk bij het gewone leven. We bieden ondersteuning dicht bij de leefwereld van kinderen en gezinnen; in de thuissituatie, de kinderopvang en op school.

2. Kwaliteit van zorg- en dienstverlening

Kwalitatief goede zorg- en dienstverlening komt direct ten goede aan onze inwoners. Dat betekent onder andere dat we werken met goedopgeleide medewerkers, die luisteren naar en kijken vanuit het perspectief van de inwoner. Zij worden ondersteund door de juiste werkprocessen in organisaties waarin voldoende ruimte is voor leren en verbeteren. Dat geldt voor de zorg- dienstverlening die direct onder gemeentelijke aansturing valt, als ook voor zorgen dienstverlening die we subsidiëren of inkopen. Integraliteit en vergaande samenwerking tussen en binnen organisaties in het sociaal domein zijn belangrijke voorwaarden om de kwaliteit te kunnen bieden.

3. Passende zorg

Iedere Middelburger moet kunnen rekenen op passende zorg. Onder passend verstaan we kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar. Veiligheid voor onze (jeugdige) inwoners heeft hierbij een hoge prioriteit. De zorg die we bieden is waardegedreven. Dat wil zeggen dat de zorg in samenspraak met de inwoner wordt ingevuld, en uitgaat van positieve gezondheid.

4. Bijdragen aan bestaanszekerheid

Bestaanszekerheid is niet alleen de zekerheid van voldoende en voorspelbaar inkomen. Ook zekerheid om betaalbaar te wonen, toegang tot betaalbare zorg en het vrij zijn van schulden zijn noodzakelijke voorwaarden om de rust en ruimte te vinden die nodig is om je als mens te ontwikkelen en mee te doen in de samenleving. We willen ons de komende jaren inspannen om financiële de bestaanszekerheid van onze inwoners te versterken. Een belangrijk doel hierbij is het creëren van gelijke kansen voor kinderen in gezinnen met een minimum inkomen. Het beleidskader "Bestaanszekerheid, Meedoen en Inburgering" is daar de leidraad voor.

5. Meedoen naar vermogen

We willen dat inwoners zich kunnen ontplooien en naar vermogen kunnen meedoen aan de samenleving. Iedereen verdient de kans om betekenisvol werk te doen. Of dat nu gaat om werk op de reguliere arbeidsmarkt, beschut werk, dagbesteding of vrijwilligerswerk. Als gemeente hebben we een taak om inwoners voor wie dat (tijdelijk) niet vanzelf gaat goede ondersteuning, begeleiding en scholingsmogelijkheden te bieden. Extra aandacht gaat hierbij uit naar de statushouders en (gezins)-migranten.

6. Bescherming van asielzoekers en ontheemden

Mensen op de vlucht voor oorlog of vervolging vanwege hun ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde sociale groep (zoals iemands seksuele voorkeur) verdienen onze bescherming. De gemeente Middelburg vangt al tientallen jaren mensen op die in Nederland een veilig onderkomen zoeken. Hier blijven we ons voor inspannen. Dit geldt zowel voor asielzoekers als voor Oekraïense ontheemden.

Wat gaan we daar voor doen?

Doelstelling 1: Preventie & Normaliseren

1. We geven uitvoering aan het in 2025 vast te stellen beleidskader jeugd

Middelburgse kinderen moeten gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien. Kinderen zijn daarbij in de eerste plaats gebaat bij een stabiel en stimulerend opgroeiklimaat in hun directe leefomgeving: het gezin, de school, de buurt, hun familie- en vriendenkring. Gelukkig is dit voor veel kinderen en jongeren in onze gemeente het geval. Toch zien we dat in Middelburg, net als in de rest van Nederland, het beroep op geïndiceerde jeugdzorg blijft stijgen. Om er voor te zorgen dat kinderen zo veel als mogelijk kunnen opgroeien in de thuissituatie én jeugdzorg beschikbaar is en blijft voor die kinderen en jongeren die dit het hardst nodig hebben, werken we aan het normaliseren van de hulp aan jeugdigen en hun ouders. In 2025 legden we onze visie vast in een nieuw beleidskader jeugd. In 2026 geven we uitvoering aan dit beleidskader.

2. We continueren de versterking van laagdrempelige voorzieningen in de wijk

We willen ontmoetingen voor inwoners van 0-100 jaar blijven stimuleren door het optimaliseren van onze laagdrempelige voorzieningen in de wijk. Hierdoor kunnen onze inwoners hun netwerk onderhouden en/of uitbreiden. Betekenisvolle ontmoetingen zijn belangrijk. Daarmee werken we onder andere aan de psychische gezondheid, waaronder tegengaan van eenzaamheid. Hiervoor richten we in overleg met de raad het beheer van de welzijnsacccomodaties opnieuw in, richting sociaal beheer. Als het sociaal beheer is ingericht, dan stellen we integraal accommodatiebeleid op voor alle accommodaties (verwachte start: 2027). Daarnaast willen onze laagdrempelige (inloop)voorzieningen blijven optimaliseren. In 2025 maakten we hiervoor in onze begroting structureel meer ruimte. Voor het optimaliseren van onze laagdrempelige (inloop)voorzieningen maken we in 2026 en 2027 nogmaals incidenteel extra geld beschikbaar. Deze termijn gebruiken we om binnen het structurele budget een zo dekkend en zo passend mogelijk aanbod te creëren.

3. We continueren onze inzet om de verschuiving van zwaardere en individuele zorg, naar lichtere en collectieve vormen van zorg en ondersteuning mogelijk te maken

Zowel voor de zorg en ondersteuning aan volwassenen als aan jeugdigen en gezinnen, blijven we streven naar lichtere en meer collectieve vormen van zorg en ondersteuning. Dat doen we onder meer via ons subsidiebeleid, in de gesprekken en inkooptrajecten met zorgaanbieders en in de doorontwikkeling van het Stevig lokaal team Middelburg. Ook in het nieuwe beleidskader Jeugd is hiervoor volop aandacht. Zo breiden we bijvoorbeeld de algemene voorziening Thuisbegeleiding Zonder Indicatie (hierna: TZI) uit. TZI richt zich op het stabiliseren van huishoudens, het versterken van zelf oplossend vermogen en het vergroten van het welzijn van huishoudens. Deze praktische, resultaatgerichte ondersteuning zonder indicatie voorkomt het ontstaan van een zwaardere hulpvraag en draagt bij aan vroegtijdige signalering.

4. We ontwikkelen Middelburg Ontmoet door

Op basis van de in 2025 gehouden evaluatie ontwikkelen we Middelburg Ontmoet door. We willen dat er nog meer verbinding komt tussen bestaande initiatieven en daarmee ook meer inwoners gebruik gaan maken van het online platform.

5. We werken stapsgewijs aan de ontwikkeling van een Stevig lokaal team Middelburg

De Hervormingsagenda Jeugd en naar alle waarschijnlijkheid straks de Jeugdwet, verplicht gemeenten om Stevige lokale teams (SLT’s) in te richten. Dit zijn brede, integrale teams, dicht bij inwoners die zelf ook hulp bieden. In deze SLT’s moeten functies vervuld worden die op dit moment in de Middelburgse situatie onder andere belegd zijn bij de afdeling TIM, het Sociaal Team Middelburg en bij zorgaanbieders. Ook de GGD, Orionis en RBL voeren taken uit die passend zijn bij een breed integraal team. In 2028 moeten alle gemeenten hun SLT gerealiseerd hebben. Om het proces voor de totstandkoming van een SLT voor Middelburg te ondersteunen, zijn we in 2025 samen met betrokken partijen gestart met het maken van een ontwerp voor het toekomstig SLT Middelburg. Begin 2026 willen we dit ontwerp vaststellen, om het vervolgens uit te werken tot een dienstverleningsconcept voor een (gebiedsgerichte) pilot in 2027.

We zijn voornemens om de incidentele, door de raad beschikbaar gestelde 1 miljoen euro voor vernieuwing op het gebied van jeugd in hoofdzaak te investeren in het SLT. Door deze investeringen verwachten we op termijn het percentage jeugdigen en gezinnen dat gebruik maakt van geïndiceerde jeugdhulp te kunnen beperken. Het te ontwikkelen SLT Middelburg is een belangrijke randvoorwaarde om te kunnen besparen op de regionale inkoop van jeugdzorg.

6. We continueren onze inzet op goede hulp en ondersteuning vanuit het Sociaal team Middelburg

Zoals aangegeven zal de ontwikkeling van het SLT consequenties hebben voor het sociaal team Middelburg. Welke dat zullen zijn, zal enerzijds afhangen van het ontwikkeltraject voor het SLT en anderzijds van de mate waarin het Vizita lukt om financieel en inhoudelijk mee te transformeren in deze opgave. Gedurende de looptijd van het ontwikkeltraject willen we dat de huidige ondersteuning en hulp aan inwoners voortgang krijgt.

Doelstelling 2: Kwaliteit van zorg- en dienstverlening

1. We werken aan het versterken van de integraliteit tussen het voorliggend veld, de Wmo en de Participatiewet

We willen (mede) mogelijk maken dat inwoners met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt kansen krijgen om economisch en maatschappelijk te participeren. Kwetsbare inwoners die te maken hebben met de Participatiewet, hebben ook vaak ondersteuning nodig op andere levensterreinen, die vaak vallen onder onze lokale verantwoordelijkheid. In 2024 en 2025 voerden we met Orionis Walcheren een pilot uit. Hierin verkenden we aan de hand van casuïstiek hoe de afdeling TIM en Orionis Walcheren hun werkprocessen op elkaar af kunnen stemmen, om zo de integrale hulpverlening voor inwoners mogelijk te maken. In 2026 streven we ernaar om de aanbevelingen uit de pilot te implementeren. Daarnaast verkennen we hoe we het eenvoudiger kunnen maken om te switchen tussen dagbesteding en beschut werk.

2. We voeren de vastgestelde uitvoeringsagenda woon-, zorg-, welzijnsvisie uit

In september 2025 is de Uitvoeringsagenda woon-, zorg-, welzijnsvisie 2025-20230 vastgesteld. We voeren de acties uit die in deze uitvoeringsagenda zijn opgenomen, zoals onderzoek naar nieuwe innovatieve woonvormen voor ouderen en de uitbreiding van respijtzorg faciliteiten.

Ook wordt er gestart met de “verhuiscoach” die inwoners ondersteunt bij het vinden van een passende woning. Dit om de doorstroom op de woningmarkt te stimuleren en het langer thuis wonen te bevorderen. (Zie ook programma Volkshuisvesting, leefomgeving en stedelijke vernieuwing).

3. We werken stapsgewijs aan het versterken van onze informatiepositie in het sociaal domein

Om goed te kunnen sturen op en rapporteren over het sociaal domein, is een sterke informatiepositie randvoorwaardelijk. We bouwen daarom voort op het eerder ontwikkelde monitoring- en evaluatieontwerp voor het Middelburgs Model voor zorg en ondersteuning en de rapportage sociaal domein.

4. We bereiden de oprichting van een nieuwe GR voor het sociaal domein in Zeeland voor

In 2025 zijn we in Zeeuws verband gestart met de voorbereiding voor de oprichting van een nieuwe GR Sociaal domein Zeeland. In 2026 continueren we deze voorbereidingen met als doel een nieuwe GR die met ingang van 2027 opgericht is. Binnen deze GR geven we integraal uitvoering aan de taken binnen het sociaal domein die we met de Zeeuwse gemeenten samen moeten of willen doen voor inwoners van 0-100+ jaar. Taken die een plek krijgen in de nieuwe GR zijn bijvoorbeeld inkoop jeugdhulp en beschermd wonen, subsidiëring van de maatschappelijke- en vrouwenopvang en toezicht en naleving op de Wmo en Jeugdwet. In 2026 leveren we de ontwerpregeling en het organisatieplan voor de nieuwe GR op.

5. We werken aan de realisatie van een toekomstbestendig Publiek vervoer Zeeland

Het integraal publiek vervoerssysteem Zeeland brengt reguliere buslijnen, flexvervoer en doelgroepenvervoer (o.a. Wmo en Jeugdzorg) in één systeem samen. Hiermee willen we er voor zorgen dat de bereikbaarheid wordt verbeterd en de kosten beheersbaar blijven. In 2025 richtten we hiervoor een nieuwe GR op. In 2026 worden onder andere bepaalde werkzaamheden, personeel en middelen overgedragen aan deze nieuwe GR.  

Doelstelling 3: Passende zorg

1. We bereiden de nieuwe hervormingsgerichte contracten Jeugdhulp voor

In de loop van 2026 worden de bestaande Zeeuwse contracten jeugdhulp opnieuw aanbesteed. Tegelijkertijd is ook de voorbereiding voor nieuwe, hervormingsgerichte contracten die per 1 januari 2028 moeten ingaan, gestart. De komende twee jaar werken we aan contracten die aansluiten bij de landelijke Hervormingsagenda Jeugd. Dit doen we samen met 13 Zeeuwse gemeenten en de Inkooporganisatie Jeugd Zeeland.

2. We voeren de herijkte Regiovisie beschermd wonen en opvang uit

We voeren de acties uit die voortkomen uit de herijkte Regiovisie beschermd wonen en opvang 2026-2030. Hierbij zetten we in op het realiseren van diverse soorten huisvesting binnen het Zeeuwse zorglandschap, zodat de passende hulp en ondersteuning ingezet kan worden. Daarnaast is er aandacht voor meer inzet van ervaringsdeskundigheid en richten we ons nog meer op preventieve interventies.

3. We werken aan het beheersen van de steeds maar stijgende vraag naar en kosten voor Jeugdhulp

We zien dat de kosten voor geïndiceerde Jeugdhulp nog steeds toenemen. Het belangrijkste besparingspotentieel zit in de beoogde Zeeuwse inkoop via nieuwe contracten per 1 januari 2028. Een belangrijke randvoorwaarde voor die besparing, is de realisatie van een goed werkend Stevig lokaal team Middelburg. Als er geen passend voorliggend alternatief is, kan geïndiceerde hulp in veel gevallen niet worden afgewezen.

4. We werken aan de realisatie van hernieuwde contracten voor de Wmo diensten

Om te zorgen voor het behoud van kwaliteit en reële tarieven, werken we aan hernieuwde contracten voor de Wmo diensten Huishoudelijke Hulp, Huishoudelijke Zorg, Dagbesteding, Begeleiding en Kortdurend verblijf, conform wet- en regelgeving en de jaarlijkse indexatie die in gaat op 1 januari 2026. Op basis van besluitvorming 4e kwartaal 2025 bepalen we of en wanneer we overstappen naar contractering via de GR SWVO.

Doelstelling 4: Bijdragen aan bestaanszekerheid

1. We implementeren een sluitende aanpak hulp bij schulden

In 2025 ontwikkelden we samen met de gemeenten Veere en Vlissingen een meer sluitende aanpak op alle vier de fasen van schuldhulpverlening: preventie, vroegsignalering, hulpverlening en nazorg. In 2026 implementeren we de gekozen aanpak. Daarnaast onderzoeken we mogelijkheden om inwoners met schulden op een andere manier te helpen, bijvoorbeeld via het Jongerenperspectieffonds.

2. We houden vast aan een ruimhartig minimabeleid en onderzoeken hoe we het niet-gebruik kunnen verminderen

Als gemeente hebben we een rol als vangnet voor inwoners met een laag inkomen. Hiervoor hebben we diverse regelingen, zoals bijzondere bijstand, het Fonds Cultuur en Onderwijs. Ook subsidiëren we lokale organisaties. In 2026 onderzoeken we hoe we alle regelingen beter op elkaar af kunnen stemmen en hoe we het niet-gebruik kunnen terugdringen. We verwachten dat de Wet proactieve dienstverlening hiertoe mogelijkheden biedt.

In 2026 wordt het SUN noodbureau actief. Hierdoor kunnen we mensen die bijvoorbeeld geen gebruik kunnen maken van bijzondere bijstand, ook financieel helpen.

3. We voeren het Zeeuws Actieplan Dakloosheid uit

We voeren de acties uit die voortkomen uit het Zeeuws Actieplan Dakloosheid. Met het actieplan wordt de focus verlegd van opvang naar preventie en wonen met ondersteuning op maat. Maar ook bestaanszekerheid is een belangrijk onderdeel van het Actieplan. Daarnaast kijken we wat we als Middelburg moeten dan wel kunnen doen.

4. We bevorderen de toegang tot rechtsbescherming

We ondersteunen inwoners bij de laagdrempelige toegang tot rechtshulp onder meer via Sociaal Raadsliedenwerk en de stichting Samen Recht Vinden. De methode van Samen Recht Vinden, die zich laat kenmerken door bemiddeling en inzet van vrijwilligers, willen wij per 2026 structureel borgen in één van de organisaties actief in de sociaal/juridische dienstverlening.

Doelstelling 5: Meedoen naar vermogen

1. We implementeren het transitieplan Werkontwikkelbedrijf Walcheren

We verwachten dat we begin 2026 het transitieplan ‘Werkontwikkelbedrijf Walcheren’ vaststellen. Dit is een plan wat elke gemeente c.q. regio verplicht moet vaststellen om een sociale infrastructuur te garanderen voor kwetsbare inwoners.

Deze infrastructuur bestaat uit:

1. Een vangnetfunctie voor mensen die niet (direct) bij reguliere werkgevers kunnen werken.

2. Een springplankfunctie als opstap voor mensen naar een reguliere baan.

Het plan beschrijft de transitie van het huidige Werkontwikkelbedrijf bij Orionis Walcheren naar een toekomstbestendig Werkontwikkelbedrijf. Het plan wordt opgesteld in overleg tussen de Walcherse gemeenten en Orionis Walcheren. Het Rijk stelt hiervoor een transitiebudget beschikbaar.

2. We geven Zeeuws vorm aan de hervorming van de arbeidsmarktstructuur

In 2024 heeft het kabinet een hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur aangekondigd. Het doel van deze hervorming is een verbetering van de arbeidsmarktdienstverlening voor werkenden, niet-werkenden en werkgevers. Dit houdt onder andere in dat er een betere samenwerking moet komen tussen partijen binnen de arbeidsmarktregio, zoals gemeenten, UWV, onderwijs, vakbonden en werkgevers. Deze samenwerking komt tot uiting in een Regionaal Werkcentrum. Iedere arbeidsmarktregio in Nederland moet in 2026 een Regionaal Werkcentrum opgezet hebben, digitaal en fysiek.

3. We continueren de uitvoering van de Wet Inburgering

Hoewel de consequenties van eventuele wetgeving onduidelijk en onzeker zijn, blijft het streven om inburgeraars zo snel mogelijk te laten meedoen in de Middelburgse samenleving. In 2025 evalueerden we de uitvoering van de Wet Inburgering. Uit deze evaluatie is een aantal verbeterpunten gekomen. We maken afspraken met onze partners over de wijze waarop we de verbeteringen realiseren.

4. We stellen het beleidskader mensenrechten en de uitvoeringsagenda 2026 vast

De gemeenteraad heeft de kaders vastgesteld voor het mensenrechtenbeleid. Uitgangspunt voor het beleid zijn de vier vrijheden: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijheid van gebrek en vrijwaring van vrees. Op basis van deze kaders, diverse interviews en stadsgesprekken stellen we een beleidskader op. Na het vaststellen van het beleidskader stellen we een uitvoeringsagenda op.

Doelstelling 6: Bescherming van asielzoekers en Oekraïense ontheemden

1. We continueren de ontwikkeling van Cleene Hooge als locatie voor een nieuw AZC

De ontwikkeling van het AZC Cleene Hooge is een samenwerking tussen gemeente en COA. In 2026 gaan de vergunningsaanvraag van het COA en de vergunningsaanvraag van de gemeente voor het bouwrijp maken in procedure.

2. We werken aan de beëindigen de noodopvang voor asielzoekers in Middelburg

Zodra voldoende opvangplekken in Zeeland zijn voor asielzoekers wordt de noodopvang in Studio A58 gesloten. De omstandigheden en voorzieningen in een noodopvang zijn zodanig dat in het belang van de asielzoekers deze vorm van opvang eindig moet zijn. We streven er naar dat de sluiting van de noodopvang in Middelburg een verbetering van de (opvang)omstandigheden tot gevolg heeft voor de asielzoekers die het betreft.

3. We continueren de opvang van Oekraïense ontheemden en zetten daarbij in op zelfredzaamheid

Omdat het recht op bescherming naar verwachting wordt verlengd, blijven we ook in 2026 inzetten op opvang van de Oekraïners. We gaan verder met het voorbereiden en ontwikkelen van een woonlocatie aan de Bachweg waar in eerste instantie de Oekraïense ontheemden worden gehuisvest, die thans in het oude politiebureau aan de Buitenruststraat wonen. Het is nog onduidelijk of dit in het kader van opvang of in het kader van huisvesting zal zijn. We continueren de inning van de (verhoogde) eigen bijdrage in 2026 en zetten verder in op zelfredzaamheid.

Invulling van financiële ruimte kadernota 2026-2029

1. ¹ Voor een toelichting op de mutaties 2025 - 2028 zie begroting 2025 en meerjarenraming 2026-2028.

1. Verbreden behoud van maatschappelijk vastgoed

Voor het behoud van ons vastgoed is inventarisatie vereist voor de staat van onderhoud cultureel erfgoed (restauratie) en gemeentelijk vastgoed (renovatie).

2. Sociaal beheer

Vanaf 2024 wordt er gezocht naar een passende vorm om het sociaal beheer te organiseren. Aanvankelijk was het de bedoeling om de uitvoering bij Vizita onder te brengen. Het is helaas niet gelukt om tot werkbare en betaalbare afspraken te komen. Op verschillende locaties stopt de zittende beheerder, danwel loopt de beheeropdracht af. In het Getij stopt per 1 juni 2025 ’s Heerenloo met het beheer. In het Palet en van Cittershoff stopt per 1 augustus 2025 de beheeropdracht voor de huidige beheerder. In Hof van Buren wordt het beheer overdag voorlopig uitgevoerd door Herstel Talent, maar moet er voor avondopenstelling beheer geregeld worden. In het Dorpshuis in Nw en St Joosland stopt de huidige beheerder in april 2026.

Om de beheertaken goed op te kunnen vangen, is voor de komende jaren aanvullend budget nodig, totdat er een structurele vorm van sociaal beheer gerealiseerd kan worden (zie ook doelstelling 1, prestatie 2).

3. Ondersteuning sociaal beheer

Aantrekken van iemand die mede zorgt voor het implementeren van sociaal beheer voor onze welzijnslocaties (in ieder geval Palet, van Cittershof, Getij). (zie ook doelstelling 1, prestatie 2).

4. Coördinatie sociaal beheer

Het college heeft gekozen voor sociaal beheer van wijkaccommodaties. Om dit sociaal beheer vorm en inhoud te geven is het nodig om blijvend capaciteit vrij te maken om de wijkbeheerders aan te sturen en het sociale aspect in het beheer vorm te geven (zie ook doelstelling 1, prestatie 2).

5. Etty Hillesum Huis

Naar aanleiding van een motie in de raad verstrekken we vooruitlopend op het mensenrechtenbeleid subsidie aan het Etty Hillesum Huis. Dit ten behoeve van educatie, aandacht en het bespreekbaar maken van mensenrechten, specifiek vrijheid.

6. Publiek vervoer Zeeland (GVC)

Het realiseren van een toekomstbestendig en integraal publiek vervoerssysteem in Zeeland. Hiermee worden reguliere buslijnen, flexvervoer (op afroep) en doelgroepenvervoer (o.a. Wmo en jeugdzorg) in één systeem samengebracht. In de bijdrageregeling, die als bijlage bij de GR hoort, is vastgelegd dat de bestaande gemeentelijke budgetten/formatie voor deze taken gefixeerd worden voor drie jaar. Wijzigingen in het takenpakket of extra personeel gaan via een besluit in het Algemeen Bestuur van de GR, met een verdeelsleutel van 70% (provincie) en 30% (gemeenten). (zie ook doelstelling 2, prestatie 4).

7. Ontwikkelsubsidie uitvoeringsagenda mensenrechten

Er komt een (algemeen) beleidskader met uitvoeringsagenda met de Four Freedoms als uitgangspunt. Daarbij moet er een uitvoeringsagenda worden vastgesteld. Aan deze uitvoeringsagenda willen we een ontwikkelsubsidie koppelen. (zie ook doelstelling 5, prestatie 4).

8. Ophogen subsidie Manteling

De gemeente Middelburg subsidieert stichting Manteling (samen met de gemeente Veere). De stichting is onze uitvoerder voor het ondersteunen van mantelzorgers; een taak uit de Wmo. De stichting is in de afgelopen jaren geconfronteerd met CAO-verhogingen die niet binnen onze indexaties passen. Er zijn door de stichting diverse beheersingsmaatregelen getroffen, maar daarvan is de grens nu bereikt, waardoor de stichting extra subsidie aanvraagt. Om de ondersteuning aan de doelgroep mantelzorgers op gelijk niveau te kunnen houden, maken we ruimte voor een ophoging van de subsidie.

9. Verhogen budget GebouwBeheersPlan (GBP), verbreden behoud van maatschappelijk vastgoed

Het GBP voorziet al jaren in het dagelijks planmatig onderhoud van ons vastgoed. De laatste tijd blijkt dat de leeftijd van ons vastgoed vraagt om een aanvullende aanpak. Wij willen hier invulling aan geven door ons voor te bereiden op komende renovaties om de 25 jaar en restauraties om de 60 jaar.

10. Wmo consulent

De aanvragen in het kader van de Wmo zijn in 2024 t.o.v. 2023 flink gestegen. Waardoor de gewenste doorlooptijd niet gehaald wordt en evaluaties bij de Wmo administratief worden opgepakt (ipv inhoudelijk opgepakt).

11. Jeugdconsulent

De aanvragen in het kader van de Jeugdwet zijn in 2024 t.o.v. 2023 flink gestegen. Waardoor de gewenste doorlooptijd niet gehaald wordt.

12. Sociaal team

Voor de uitvoering van de activiteiten van het sociaal team heeft Vizita (en haar voorgangers) zich de afgelopen jaren opnieuw ingericht. Voor de uitvoering van het sociaal team wordt voor 2026 en 2027 uitgegaan van een kostenpost van hetzelfde niveau als de voorgaande jaren. Het gevraagde budget is hiervoor bedoeld (zie ook doelstelling 1, prestatie 6).

13. Uitbreiden Thuisbegeleiding zonder indicatie

Thuisbegeleiding Zonder Indicatie (TZI) richt zich op het stabiliseren van huishoudens, het versterken van het zelf oplossend vermogen en het vergroten van het welzijn van huishouden. In de afgelopen jaren is de vraag naar TZI vanuit diverse partijen (vooral TIM) toegenomen. Omdat deze lichtere vorm van begeleiding goedkoper is dan begeleiding met een indicatie en direct toegankelijk is voor huishoudens, sluit TZI aan bij de doelstellingen van het Middelburgs Model. Jaarlijks ontvangt Amarijn € 28.500 subsidie voor TZI. Om meer trajecten TZI uit te kunnen voeren, willen we hiervoor extra ruimte maken door het subsidieplafond van de Subsidieregeling algemene voorzieningen Sociaal Domein op te hogen (zie ook doelstelling 1, prestatie 3).

14. Stimuleren initiatieven inloopvoorzieningen

We willen ontmoetingen voor inwoners van 0-100 jaar blijven stimuleren door het optimaliseren van onze laagdrempelige voorzieningen in de wijk. Voor het optimaliseren van onze laagdrempelige (inloop)voorzieningen maken we in 2026 en 2027 nogmaals incidenteel extra geld beschikbaar. Deze termijn gebruiken we om binnen het structurele budget een zo dekkend en zo passend mogelijk aanbod te creëren (zie ook doelstelling 1, prestatie 2).

15. Inzet compensatie Rijk volumetoename Wmo

Met de VNG is afgesproken dat in de toekomst (een nader te bepalen deel van) de Wmo niet langer via de algemene uitkering van het Gemeentefonds gaat, maar via een aparte financiering. Afhankelijk van de gekozen bekostigingsvorm wordt een passende geobjectiveerde indexering onderzocht die ook rekening houdt met kostenontwikkeling en demografie/vergrijzing. Vooruitlopend op de uitwerking is bij Voorjaarsnota 2024 op de Aanvullende Post een jaarlijkse tranche van € 75 miljoen vanaf 2026 oplopend tot € 300 miljoen in 2029 gereserveerd voor een aanvullende indexering voor demografie. Het kabinet heeft deze middelen bij Miljoenennota 2025 overgeheveld naar het begrotingsartikel Accres zodat gemeenten hier rekening mee kunnen houden in hun meerjarenbegroting. In de begroting van Middelburg wordt jaarlijks al rekening gehouden met een hoger inflatiepercentage om hoger prijsinflaties af te dekken.

Voor de hogere Wmo kosten als gevolg van vergrijzing is dit nog niet het geval. In afwachting van de kostenontwikkeling Wmo zullen deze middelen op een stelpost worden geraamd. Indien toekomstige kostenstijgingen zich voordoen zullen deze hiermee afgedekt kunnen worden. Bij de jaarrekening 2024 is een structureel tekort gemeld voor de verschillende Wmo onderdelen (huishoudelijke zorg/hulp, Dagbesteding, Begeleiding en Wmo-vervoer). Deze extra kosten kunnen met deze compensatie worden opgevangen.

16. Jeugdhulp 2026 en verder

De Bestuurscommissie Jeugd Zeeland heeft de bevoegdheid om Jeugdhulp in te kopen. Vanaf 2026 moeten er nieuwe contracten ingaan. De financiële prognoses van de Inkooporganisatie Jeugd Zeeland zijn vertaald in onze begroting 2026 e.v.. De kostenstijging is onder meer het gevolg van reguliere autonome ontwikkelingen die leiden tot prijsindexatie en volumegroei. Nieuwe contracten, gebaseerd op kostprijsonderzoek hebben eveneens een kostenverhogend effect.

17. Taakstelling Jeugd 2026-2027

In de Kadernota 2025 - 2028 is besloten een taakstelling voor Jeugdzorg op te nemen. Om de zorgkosten Jeugd te beteugelen moet regionaal invulling gegeven worden aan de hervormingsagenda Jeugd. Lokaal treffen we maatregelen die ervoor zorgen dat Jeugdzorg ook in de toekomst betaalbaar blijft. Deze taakstelling is gebaseerd op de verwachte ontwikkeling van de hervormingsagenda. Binnen de besparingsdoelstellingen (1 miljard) van het Rijk zijn maatregelen geformuleerd. Sommige doelstellingen zijn haalbaar, andere onzeker. Bij het bepalen van de taakstelling is uitgegaan van alleen de haalbare doelstellingen, wat een besparing van ruim € 650 miljoen (landelijk) mogelijk maakt. Voor Middelburg is dit bedrag berekend op € 2.086.000. Vanaf 2026 is er een taakstelling voor Jeugdhulp opgenomen in de begroting, met bedragen van € 500.000 in 2026, € 750.000 in 2027, en € 1.000.000 in zowel 2028 als 2029. De contractering zal vanaf 2026 voor twee jaar worden uitgevoerd volgens de huidige werkwijze. Hierdoor komt de taakstellingen voor 2026 en 2027 onder druk te staan.

Op dit moment is voorzien dat jeugdzorg vanaf 2028 opnieuw zal worden aanbesteed, wat de kans vergroot dat de taakstelling gehaald kan worden. Tegelijkertijd bestaat, door de opbouw van voorliggende voorzieningen, het risico dat de taakstelling niet wordt gehaald of pas later gerealiseerd kan worden. In de begroting 2026 zal dit risico vertaald worden in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Het advies is deze bijstelling van de taakstelling op te volgen. Dit advies sluit aan bij de conclusies van de commissie-Van Ark: De uitvoering van deze hervorming staat onder grote financiële druk en is ook verder uitgewerkt in de Voorjaarsnota van het Rijk waarin gemeenten extra middelen toegekend hebben gekregen voor 2027 en 2028. De maatregelen uit de agenda leiden tot forse bezuinigingen, terwijl de uitgaven aan jeugdzorg juist blijven stijgen. Het is niet wenselijk en niet haalbaar om de beoogde besparingen vanaf 2026 te handhaven.

18. Taakstelling Jeugd 2028 en verder

Verhoging taakstelling Jeugd met 20%

Sommige gemeenten hebben het maximale moeten inboeken om tot een sluitende begroting te komen. In 2025 is besloten gefaseerd een oplopende bedrag als taakstelling in te boeken. Dit was gebaseerd op 50% van de opbrengst mogelijkheden uit de Hervormingsagenda Jeugd. Uit de voorjaarsnota blijkt dat het uitgangspunt van het Rijk over de financiering van Jeugdzorg en de opbrengst mogelijkheden vanaf 2028 zijn invulling zal krijgen. zie ook hieronder. Omdat Middelburg een zeer voorzichtige benadering heeft gekozen in 2025 wordt voorgesteld om de taakstelling over het haalbare opbrengsten met 20% te verhogen (wordt 70%). Indien de uitkomsten van het Rijk hier aanleiding toe geven zal het effect op deze taakstelling opnieuw worden bekeken.

Indexering opbrengst Hervormingsagenda

Bij het vaststellen van de begroting voor 2025 is besloten om een taakstelling voor de Jeugdzorg op te nemen (zie hierboven). Deze taakstelling is gebaseerd op de verwachte ontwikkeling van de hervormingsagenda. Binnen de besparingsdoelstellingen van 1 miljard euro van het Rijk zijn maatregelen geformuleerd. Door de onder punt g aangekondigde indexering van de opbrengst Jeugdzorg zijn de doelstellingen, en hiermee de geformuleerde doelstellingen, uit de hervormingsagenda met 50% (507 miljard euro) bijgsteld. In eerdere berichtgeving is aangegeven dat een aantal van deze doelstellingen haalbaar is, maar voor sommige andere nog onzeker. Bij het eerder bepalen van de taakstelling is uitgegaan van alleen de haalbare doelstellingen, die het Rijk nu bijsteld. Dit levert, door de indexering, een landelijke besparing op van ruim 980 miljoen euro (was 650 miljoen euro). Voor Middelburg is dit bedrag berekend op 3,1 miljoen euro (was 2,1 miljoen euro). Uitgaande van hetzelfde uitgangspunt, maar rekening houdend met de indexering, kan de taakstelling kan voor 2029 worden verhoogd naar 2,1 miljoen euro (70% van de haalbare doelstelling Hervormingsagenda Jeugd van € 3.1 miljoen).

19. Formatie-uitbreiding WMO & Jeugd

Naast de structurele uitbreiding van 1,3 fte voor Wmo-consulenten en 1 fte voor Jeugdconsulent, voortkomend uit landelijke en lokale ontwikkelingen, is voor de jaren 2026 en 2027 een tijdelijke uitbreiding met extra fte’s noodzakelijk om de Toegang in Middelburg adequaat te kunnen blijven ondersteunen. De noodzaak voor extra formatie is onder meer het gevolg van het uitgestelde moment waarop de wetswijziging inzake de inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor de Wmo wordt ingevoerd. De verwachting is dat de invoering van deze wetswijziging een dempend effect heeft op het aantal aanvragen voor huishoudelijke ondersteuning. Daarnaast vraagt de transitie van maatwerkvoorzieningen naar algemene voorzieningen, en ontwikkelingen die pas vanaf 2028 hun beslag krijgen, zoals de vorming van het Stevig Lokaal Team en de nieuwe inkoop Jeugd in het kader van de Hervormingsagenda Jeugd, extra capaciteit. Naar verwachting zullen deze veranderingen leiden tot een afname van het aantal aanvragen bij de Toegang. Tot die tijd is het echter essentieel om het toegenomen aantal aanvragen binnen de wettelijke termijnen en met minimale wachttijd af te handelen.

20. Sociaal Beheer

Hiervoor is al een beleidswens opgenomen via het kadernotaproces. Vanaf 2024 wordt er gezocht naar een passende vorm om het sociaal beheer te organiseren. In eerste instantie was het de bedoeling om de uitvoering bij Vizita onder te brengen. Het is helaas niet gelukt om tot werkbare en betaalbare afspraken te komen. Op verschillende locaties stopt de zittende beheerder, danwel loopt de beheeropdracht af. In het Getij stopt per 1 juni 2025 ’s Heerenloo met het beheer. In het Palet en van Cittershoff stopt per 1 augustus 2025 de beheeropdracht voor de huidige beheerder. In Hof van Buren wordt het beheer overdag voorlopig uitgevoerd door Herstel Talent, maar moet er voor avondopenstelling beheer geregeld worden. In het Dorpshuis in Nw en St Joosland stopt de huidige beheerder in april 2026. Om de beheertaken goed op te kunnen vangen, is voor de komende jaren aanvullend budget nodig. Op basis van het huidige budget (€ 175.000), de gereserveerde middelen in de Kadernota 2026 – 2029 (€ 290.000) en de huidige aanvraag (€ 175.000) komt het totale beschikbare budget op structureel € 640.000.

21. Activiteiten speeltuinvoorziening Van Epenpark

Betrokken inwoners willen speeltuin Van Epenpark nieuw leven inblazen. Voorheen werd de speeltuin beheerd door een speeltuinvereniging. Na het beëindigen van deze vereniging is het beheer van de speeltuin en het bijbehorende gebouw teruggevallen aan de gemeente. De speeltuin is dagelijks open (behalve op zondag), maar er worden niet of nauwelijks nog activiteiten georganiseerd. Twee inwoners willen diverse activiteiten organiseren voor verschillende doelgroepen. Het doel is om de speeltuin beter te benutten als plek waar laagdrempelige ontmoeting tussen inwoners kan plaatsvinden, waardoor er meer verbinding in de wijk ontstaat (zie ook doelstelling 1, prestatie 2).

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten?