Sociaal Domein

Iedere Middelburger moet kunnen rekenen op passende zorg en ondersteuning. Nu en in de toekomst. Daarbij zijn twee uitgangspunten leidend: de menselijke maat en vertrouwen in mensen. We willen onze hulp dicht bij inwoners organiseren, onderlinge samenwerking stimuleren en goed aansluiting zoeken bij de leefwereld van (kwetsbare) inwoners.

Middelburgse kinderen moeten gezond en veilig kunnen opgroeien en ruimte hebben om zich te ontplooien en te ontwikkelen. Kinderen zijn daarbij in de eerste plaats gebaat bij een stabiel en stimulerend opgroeiklimaat in hun directe leefomgeving: het gezin, de school, de buurt, hun familie- en vriendenkring. Juist die omgeving willen we als gemeente helpen versterken. Daarmee werken we aan het normaliseren van opgroei- en opvoedvragen. Want hoewel de enorme groei in de jeugdzorg anders doet vermoeden, is de beste hulp niet altijd jeugdzorg. Vaak is ondersteuning gericht op het weer zelfstandig kunnen organiseren van het dagelijks leven, dicht bij huis in de vertrouwde sociale omgeving veel prettiger dan een verwijzing naar specialistische jeugdzorg. Dat neemt niet weg dat er jeugdigen zijn die jeugdzorg nodig hebben. Voor die kinderen willen we dat deze snel inzetbaar is, van goede kwaliteit is en zo veel mogelijk geboden wordt in de thuissituatie.

De bestaanszekerheid van steeds grotere groepen inwoners staat onder druk. Onzekere inkomsten, stijgende vaste lasten, gecombineerd met een complex belastingstelsel en een flexibele arbeidsmarkt maken dat niet alleen huishoudens met een minimum inkomen, maar ook mensen met een hoger inkomen vaker in de problemen komen. Bestaanszekerheid is een noodzakelijke voorwaarde om je als mens te ontwikkelen en mee te kunnen doen aan de samenleving. Het is daarom essentieel om als gemeente ons in te spannen om de bestaanszekerheid van onze inwoners te vergroten.

In 2024 staan in het sociaal domein geen grote nieuwe plannen in de begroting. Het is een voortzetting, optimalisering en uitwerking van al reeds ingezet beleid. Het volgens planning eind 2023 afgeronde beleid "Bestaanszekerheid, Meedoen en Inburgering" kan in 2024 indien gewenst nog tot enige bijsturing van de geldende regelingen leiden. We blijven werken aan een verdere verbeterslag in de processen en informatie-voorziening.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Middelburgs Model voor zorg en ondersteuning (2021)

• Beleidsplan Sociaal Domein (2022)

Wat willen we bereiken?

A. Preventie & normaliseren

Door preventief te werken bevorderen we het welzijn en welbevinden van onze inwoners, en voorkomen we de ontwikkeling van (zwaardere) zorg of ondersteuningsvragen. We zorgen voor laagdrempelige informatie en advies, en de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van zorg en ondersteuning zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. We zoeken samen met onze inwoners naar oplossingen in of zo dicht mogelijk bij het gewone leven. We bieden ondersteuning dicht bij de leefwereld van kinderen en gezinnen; in de thuissituatie, de kinderopvang en op school. Normaliseren betekent ook dat we als gemeente er voor zorgen dat ouders/opvoeders en jeugdigen tijdig de goede ondersteuning en hulp krijgen die hen helpt om zelfstandig hun leven vorm te geven. Bijvoorbeeld door het inzetten van opvoedondersteuning voor ouders in plaats van jeugdzorg.

B. Kwaliteit van dienstverlening

Kwalitatief goede dienstverlening komt direct ten goede aan onze inwoners. Dat betekent onder andere dat we werken met goed opgeleide medewerkers, die luisteren naar en kijken vanuit het perspectief van de inwoner. Zij worden ondersteund door de juiste werkprocessen in organisaties waarin voldoende ruimte is voor leren en verbeteren in de uitvoeringspraktijk. Dit geldt voor de dienstverlening die direct onder gemeentelijk aansturing valt, als ook voor dienstverlening die we subsidiëren of inkopen.

C. Passende zorg

Iedere Middelburger moet kunnen rekenen op passende zorg. Onder passend verstaan we kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar. Veiligheid voor onze (jeugdige) inwoners heeft hierbij een hoge prioriteit.  De zorg die we bieden is waardegedreven. Dat wil zeggen dat de zorg in samenspraak met de inwoner wordt ingevuld, en uitgaat van positieve gezondheid. Daarnaast zetten we in op fraudebestrijding en toezicht en handhaving om onze uitgangspunten te controleren, en waar nodig in te kunnen grijpen.

D. Bijdragen aan bestaanszekerheid

Bestaanszekerheid is niet alleen de zekerheid van voldoende en voorspelbaar inkomen. Ook zekerheid om betaalbaar te wonen, toegang tot betaalbare zorg en het vrij zijn van schulden zijn noodzakelijke voorwaarden om de rust en ruimte te vinden die nodig is om je als mens te ontwikkelen en mee te doen in de samenleving. We willen ons de komende jaren inspannen om financiële de bestaanszekerheid van onze inwoners waar mogelijk te versterken. Het beleid "Bestaanszekerheid, Meedoen en Inburgering" zal daar in 2024 een nieuwe leidraad voor gaan vormen.

E. Meedoen naar vermogen

We willen dat inwoners zich kunnen ontplooien en naar vermogen kunnen meedoen aan de samenleving. Inwoners zijn aan het werk, gaan naar school, zorgen voor hun gezin of naasten, doen mee via vrijwilligerswerk, beschut werk of dagbesteding. Middelburgers zorgen voor zichzelf en voor elkaar. De gemeente helpt waar nodig. Extra aandacht gaat hierbij uit naar de statushouders en (gezins-) migranten.

Wat gaan we daar voor doen?

Doelstelling A: Preventie & Normaliseren

1. Het sociaal team dat in 2023 is ingericht, voert haar diensten uit conform het dienstverleningsconcept.

Bij het sociaal team kunnen inwoners terecht met hun brede ondersteuningsvragen (Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Jeugdwet, Participatiewet, Wet gemeentelijke schuldhulpverlening). Het sociaal team biedt informatie en advies en voert hulp en ondersteuning uit en/of leidt inwoners toe naar de juiste vorm van hulp.

2. We onderzoeken in welke vorm voorzieningen het beste aansluiten bij de doelstellingen preventie en normaliseren.

We creëren ruimte om een verschuiving van maatwerkvoorzieningen naar algemene voorzieningen mogelijk te maken. Ook kijken we naar mogelijkheden voor een integrale aanpak van de participatiewet en Wmo.

3. We versterken de ondersteuning voor jongeren in het onderwijs

Een goed werkende ondersteuningsstructuur in en om het onderwijs is van belang om problemen van leerlingen tijdig te signaleren en aan te pakken. We hebben de afgelopen jaren middels middelen vanuit Nationaal Programma Onderwijs (NPO) hierin geïnvesteerd. In 2024 evalueren we onze NPO aanpak, en bepalen we of en hoe dit wordt voortgezet na 2024.

4. We ontwikkelen in 2024 een beleidsplan jeugd.

In 2024 staat de ontwikkeling van een beleidsplan voor preventieve jeugdhulpbeleid hoog op de agenda, met als doel om de jeugd in Middelburg een solide basis te bieden voor een gezonde en kansrijke toekomst. We streven ernaar om ondersteuning en zorg voor jongeren toegankelijk, laagdrempelig in het dagelijkse leven te integreren, waarbij de focus ligt op het empoweren van jongeren en hun families om zelfstandig te functioneren. Dit noemen we normaliseren en levert voor ouders/opvoeders en jeugdigen op dat ze tijdig de goede ondersteuning en hulp krijgen die hen helpt om zelfstandig hun leven vorm te geven

5. We onderzoeken hoe we de steeds maar stijgende vraag en kosten naar Jeugdzorg kunnen beperken.

We zien dat de kosten Jeugdzorg nog steeds hard toenemen, en de druk op de zorgaanbieders toeneemt.

Deze grafieken laten zien dat er in 5 jaar tijd ongeveer 400 unieke gebruikers (30%) van jeugdzorg bij zijn gekomen. De bijbehorende kosten zijn zelfs nog harder gestegen (55%).

*_ Jeugdzorg in Natura is slechts een onderdeel van de totale kosten van Jeugdzorg. (ongeveer 80%)

** 2022 was het eerste jaar waarin het woonplaatsbeginsel van toepassing was, met een korting op de algemene uitkering van het rijk van 1.100.000 € per jaar. De werkelijke stijging van 2021 naar 2022 is dus eigenlijk 1.100.000 hoger. De uitgangssituatie was eigenlijk een daling van die 1.100.000 € aan jeugdzorg kosten.

Doelstelling B: Kwaliteit van dienstverlening

1. Toegang in Middelburg (TIM) en het sociaal team zijn toegankelijk en bereikbaar. Ze werken goed samen met elkaar en de externe samenwerkingspartijen zoals Orionis en de zorgaanbieders.

Het sociaal team wordt straks dé plek waar inwoners terecht kunnen voor al hun vragen over het sociaal domein. Dit moet een substantiële bijdrage leveren aan de bereikbaarheid en toegankelijkheid van hulp (of dat nu geïndiceerde of niet- geïndiceerde hulp betreft). TIM blijft voor de inwoners de plek voor hulpvragen waarbij geïndiceerde zorg nodig is. (naast ook externe verwijzers). Een goede samenwerking, toegankelijkheid en bereikbaarheid zijn hierbij essentieel. Daarom zijn dit ook indicatoren in de monitoring en evaluatie rapportage sociaal domein die ontwikkelt wordt.

2. We handelen de zorgvraag van inwoners bij TIM af binnen de wettelijk voorgeschreven termijnen.

We willen inwoners met een zorgvraag bij TIM zo snel mogelijk helpen.

3. We verbeteren onze communicatie naar buiten toe, met aandacht voor laaggeletterdheid en eenvoudig taalgebruik.

De communicatie naar onze inwoners moet zo begrijpbaar mogelijk zijn, maar wel voldoen aan de juridische eisen.

Doelstelling C: Passende zorg

1. We zetten in op toezicht en handhaving en het tegengaan van fraude in het zorglandschap.

In 2024 willen we Zeeuws breed toezichthouders aanstellen om zorgfraude op te sporen en tegen te gaan.

2. We besteden de nieuwe contracten Jeugdzorg aan.

In 2024 treffen we de voorbereidingen voor het sluiten van nieuwe Zeeuwse jeugdzorgcontracten, die per 1 januari 2025 ingaan. Dit doen we met alle 13 Zeeuwse gemeenten samen. Hierin verwerken we de effecten van de landelijke hervormingsagenda Jeugd, onderzoek naar het huidige zorglandschap in Zeeland Daarnaast betrekken we stakeholders zoals gemeentelijke toegangen en jeugdhulpaanbieders.

Doelstelling D: Bijdragen aan bestaanszekerheid

1. We geven uitvoering aan het eind 2023 afgeronde beleidskader bestaanszekerheid, meedoen naar vermogen en inburgering.

Samen met onze GR Orionis en lokale partners geven we uitvoering aan onze ambities en doelstellingen uit dit nieuwe beleidskader. We streven hierbij naar een inclusief Middelburg waarin iedereen er bij hoort en iedereen kan meedoen. We werken aan het versterken van de bestaanszekerheid en het (mede) mogelijk maken van maatschappelijke en economische participatie van inburgeraars en inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt.

2. We houden vast aan een ruimhartig minimabeleid en onderzoeken waar we dit effectief kunnen versterken.

De bestaanszekerheid van onze inwoners is in belangrijke mate afhankelijk van het Rijk en sociale partners. Als gemeente hebben we wel een rol als vangnet voor inwoners met een laag inkomen. Voor hen zetten we via ons gemeentelijk minimabeleid diverse (inkomens)ondersteunende maatregelen in. Denk aan bijzondere bijstand en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. We houden vast aan een ruimhartig minimabeleid en onderzoeken waar we dit verder kunnen versterken. Daarvoor kijken we onder andere naar de in 2024 op te leveren uitkomsten van een onderzoek naar het bereik van onze regelingen. Zo nodig kan dit in 2024 nog tot enige bijsturing van de geldende regelingen leiden. Ook voeren we de pilot openbaar vervoer voor minima uit. Hierin bekijken we of gratis openbaar vervoer bijdraagt aan de participatie van minima. 

Doelstelling E: Meedoen naar vermogen

1. We maken mede mogelijk dat inwoners met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt kansen krijgen om economisch en maatschappelijk te participeren.

Eén van de doelen van de Participatiewet is om meer mensen aan de slag te krijgen, ook mensen met een arbeidsbeperking. Het verwerven van een betaalde baan op de reguliere arbeidsmarkt is echter niet voor iedereen haalbaar. Zelfs niet in periodes van langdurige hoogconjunctuur. Kwetsbare inwoners die te maken hebben met de Participatiewet hebben ook vaak begeleiding nodig op andere levensterreinen, die vaak raken aan onze lokale verantwoordelijkheid voor de Wmo. Vanuit een bredere blik op werk willen we daarom samen met Orionis kijken hoe we meedoen kunnen stimuleren. Of dat nu gaat om (vrijwilligers)werk, beschut werk, of dagbesteding. Ook bepalen we of de invoering van basisbanen in Middelburg uitvoerbaar is.

2. We werken aan de ontwikkeling van een brede SROI-aanpak.

We willen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt meer kansen te geven op werk en ontwikkeling. Daarvoor willen we vanuit onze rol als inkoper en opdrachtgever onze eisen op het gebied van SROI aanscherpen. Dit doen we door te werken aan nader gespecificeerde aanbestedingsregels op regionaal niveau (Walchers of Zeeuws).

Vanuit onze rol als werkgever geven we het goede voorbeeld door te werken aan inclusief werkgeverschap. Dat doen we door in onze eigen organisatie mensen vanuit een bijstandssituatie aan te nemen of SW medewerkers een plek te geven in onze organisatie.

3. We maken vroegtijdige ondersteuning van niet-uitkeringsgerechtigde jongeren mede mogelijk.

We vinden het belangrijk dat niet-uitkeringsgerechtigde jongeren (18-27 jaar) (Nuggers) die niet werken of leren adequaat en vroegtijdig worden geholpen. Orionis heeft op verzoek van de gemeente Middelburg en Veere een voorstel gemaakt om de dienstverlening aan Nuggers uit te breiden. Met dit voorstel willen we de komende periode verder aan de slag.

4. We evalueren en continueren de uitvoering van de Wet inburgering.

Op 1 januari 2022 werd de Wet Inburgering 2021 van kracht. Het doel van de wet is om inburgeringsplichtigen zo snel mogelijk te laten meedoen in de Nederlandse samenleving, het liefst met betaald werk. De wet richt zich op twee doelgroepen inburgeraars: statushouders en gezins- en overige migranten. Waar onder de oude wet inburgeraars zelf verantwoordelijk waren voor het regelen en financieren van het inburgeringstraject, heeft de gemeente nu de regie op de inburgering. Voor de statushouders is de gemeente bovendien verantwoordelijk voor de inkoop van inburgeringstrajecten. Deze richten zich op het leren van de taal, de normen en waarden van de maatschappij en het opbouwen van een duurzame levensinvulling. Het begeleiden van asielzoekers en statushouders naar vrijwillig en betaald werk wordt hierin meegenomen. In de loop van 2024 willen we de effectiviteit, duurzaamheid en doelmatigheid van de ingezette extra dienstverlening evalueren, en indien nodig aanpassen.

Invulling van financiële ruimte kadernota 2024-2027

1. ¹ Voor een toelichting op de mutaties 2023 - 2026 zie (meerjaren)begroting 2023 - 2026.

1. Toezicht en handhaving in de Jeugdwet en Wmo       

Het voorstel is dat er Zeeuws 6 toezichthouders + kwartiermaker/coördinator worden geworven. Deze worden centraal aangesteld. Gemeenten zijn conform wetgeving verplicht  om een toezichthouder te benoemen. Toezichthouders gaan op kwaliteit en rechtmatigheid de ingezette zorg toetsen. Indien er signalen zijn gaan zij onderzoeken en indien nodig handhaven. In deze aanmelding is als uitgangspunt opgenomen dat deze inzet in de toekomst zal resulteren in lagere zorgkosten. Dit zal voor het eerste jaar nog niet het geval zijn. 

2. Compensatie van de energiekosten voor maatschappelijke organisaties

Bij de aankondiging van deze prijsbijstelling (decembercirculaire 2022) is aangegeven dat het bedrag ook bedoeld is om “publieke en maatschappelijke voorzieningen te compenseren voor de hoge kosten” en dan vooral de energiekosten. Op dit moment is afdeling Samenleving bezig om te bezien of het handelingskader compensatieverzoeken energielasten moet worden bijgesteld. Hierbij is de insteek te focussen op energie waarbij het een keuze kan zijn ook andere kosten ten gevolgen van de inflatie te compenseren. Uitgangspunt zal zijn dat alleen aanvullende subsidie wordt toegekend als een organisatie geen beroep kan doen provinciale of landelijke regelingen. Dit ter voorkoming van een stapeling van regelingen. Het doel van deze regeling is het bieden van een overbruggingsperiode, zodat maatschappelijke organisaties niet omvallen. Het bedrag is overigens, net als de rest van de algemene uitkering, vrij besteedbaar.

3. Formatie medewerker subsidies

Er is een medewerker subsidies nodig om de kwaliteit van de subsidieverstrekkingen te verbeteren en noodzakelijke coördinatie en administratie te kunnen borgen.

4. Formatie vluchtelingen aan het werk

De raad heeft een motie (6.m.11) aangenomen. Hier wordt het college verzocht met een plan te komen om menskracht vrij te maken om Asielzoekers, Statushouders en Oekraïense ontheemden te begeleiden naar werk. Vooruitlopend hierop wordt voorgesteld de kosten voor de formatie (1 fte) in de (meerjaren)begroting te verwerken.

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten?