Veiligheid

Burgers en bezoekers van Middelburg moeten zich veilig voelen én veilig zijn. Het gaat om veiligheid in en rond het huis en in de buurt. In het grotere verband veiligheid van stad en regio. We werken onder anderen aan het tegengaan van ondermijnende criminaliteit, woninginbraken, overvallen en straatroven. Maar ook aan het voorkomen en oplossen van complexe overlastsituaties, een veilig verloop van evenementen, een veilige zeehaven en aan veiligheid binnen de digitale (Middelburgse) omgeving. Hierbij werken we samen met andere organisaties.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Integraal Veiligheidsbeleid Walcheren 2023-2026 (2023)

• Prostitutiebeleid (beleidsnota en -regels) (2000)

• Integriteitsbeoordeling (Wet BIBOB) (2023)

• Regionaal Zeeuws Crisisplan 2018-2021 (2017)

• Victoriabeleid gemeente Middelburg (2000)

• Beleidsregel Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast (Wet MBVEO) (2013)

• Beleidsregel Wet Aanpak Woonoverlast (2018)

• Beleidsregel Veiligheid bij evementen (2017)

• Nota omgaan met conventionele explosieven (2011)

• Bestuurlijke handhaving van artikel 13b Opiumwet (2014/2016)

• Regionaal Beleidsplan Politie Zeeland West-Brabant 2023-2026

• Strategische agenda aanpak van cybercriminaliteit Zeeland West-Brabant 2023-2026

Wat willen we bereiken?

Maatschappelijk effect

De burgers en bezoekers van Middelburg moeten zich veilig voelen en veilig zijn. Dat gaat het enerzijds om veiligheid in en rond het huis en in de buurt, anderzijds in het grotere verband van stad en regio.

Doelstellingen

1. De basis op orde voor wat betreft een datagedreven aanpak van ondermijning.

2. Versterken van de weerbaarheid en integriteit van de gemeente Middelburg waardoor wordt voorkomen dat de gemeente ondermijnende activiteiten faciliteert en waardoor barrières worden opgeworpen tegen ondermijnende criminaliteit.

3. Tegengaan van jeugdcriminaliteit.

4. Bewustwording creëren en handvaten bieden in het tegengaan van digitale criminaliteit.

5. Beter voorbereid zijn op de risico's die samenhangen met de energietransitie.

6. Werken aan de veiligheid van inwoners, ondernemers en bezoekers

Wat gaan we daarvoor doen?

Integraal Veiligheidsbeleid 2023-2026

Veiligheid is een belangrijk aandachtsveld van de (lokale) overheid. We willen dat onze inwoners veilig zijn en zich veilig voelen in hun buurt en daar prettig kunnen wonen. Ondernemers moeten kunnen ondernemen in een veilige gemeente en bezoekers en toeristen moeten op een veilige manier kunnen recreëren en ontspannen.

De gemeente heeft de regierol bij het ontwikkelen van het integraal veiligheidsbeleid. Wij werken daarvoor samen met onze partners in het veiligheidsdomein zoals politie, brandweer/veiligheidsregio en Openbaar Ministerie. Maar ook partners in het maatschappelijk domein spelen een belangrijke rol. Denk dan aan organisaties zoals de GGD, RUD, zorg- en welzijnsorganisaties, scholen en woningbouwcorporaties. Maar het allerbelangrijkste zijn onze inwoners en ondernemers. Inwoners en ondernemers die zich medeverantwoordelijk voelen om een bijdrage te leveren aan een veilige gemeente. Kortom, leefbaarheid en veiligheid is een verantwoordelijkheid van ons allemaal.

De gemeente voert de regie over de verschillende maatregelen die met de partners zijn afgesproken en bewaakt en bevordert een gecoördineerde, gezamenlijke aanpak. De ambities van gemeente Middelburg in relatie tot veiligheid zijn vastgelegd in de nota Integraal Veiligheidsbeleid Walcheren 2023-2026. In dit plan worden de strategische doelen benoemd die de gemeente op het gebied van veiligheid nastreeft en de prioriteiten die daarbij worden gesteld. Het huidige plan is opgesteld in samenwerking met gemeente Veere en gemeente Vlissingen. Als prioriteiten zijn opgenomen 'aanpak van ondermijning, zorg en veiligheid, jeugd en veiligheid, aanpak van digitale criminaliteit en de veiligheidsrisico's van de energietransitie. Als lokale prioriteit heeft gemeente Middelburg daar nog de veiligheid bij evenementen aan toegevoegd.Deze prioritering betekent niet dat andere veiligheidsthema's geen aandacht krijgen. Wel krijgen de geprioriteerde thema's verhoudingsgewijs meer aandacht en zijn in het IVB concrete ontwikkelopgaven benoemd.

Het veiligheidsbeleid wordt steeds voor vier jaar vastgesteld. Het beleid is daarmee redelijk statisch. Het veiligheidsdomein zelf kan juist erg dynamisch zijn. Dat is de afgelopen jaren nog maar eens gebleken (corona, oorlog in Oekraïne). Daarom is enige flexibiliteit noodzakelijk zodat ingespeeld kan worden op onverwachte, of nieuwe ontwikkelingen. Eind 2025 start het proces om tot een nieuw veiligheidsbeleid 2027-2030 te komen.

In de paragrafen hieronder wordt per geprioriteerd onderwerp uit het Integraal Veiligheidsbeleid een vertaling gemaakt naar concrete activiteiten en doelen in 2025.

De aanpak van ondermijning

De aanpak van de georganiseerde, ondermijnende criminaliteit staat hoog op de bestuurlijke agenda. Dat is nodig omdat de boven- en onderwereld steeds meer verweven raakt. Dit heeft een ontwrichtende invloed op onze samenleving en is een aantasting van het gezag van de overheid. Ook landelijk krijgt het thema prioriteit en wordt veel geld vrijgemaakt om deze vorm van criminaliteit aan te pakken.

In Zeeland komen verschillende vormen van georganiseerde criminaliteit voor. We hebben te maken met drugscriminaliteit (handel en doorvoer onder andere via de Zeeuwse havens), mensenhandel, fraude en witwaspraktijken.

Op verschillende manieren is gemeente Middelburg actief binnen de aanpak van ondermijning:

• In de operatie. Gemeente Middelburg is het meldpunt voor signalen van ondermijning. Situaties waar sprake is van ondermijning worden opgespoord en aangepakt. De gemeente werkt daarbij samen met een groot aantal partners binnen het netwerk Taskforce-RIEC. Waar politie en justitie strafrechtelijk optreden, vervult de gemeente bestuursrechtelijk een rol.

• Versterken van maatschappelijke weerbaarheid. Door gericht activiteiten in te zetten op een bepaalde branche, locatie, of groep mensen wordt de weerbaarheid vergroot. Zo zet de gemeente Middelburg al een aantal jaar in op toezicht en handhaving op bedrijventerreinen. Dit draagt er aan bij dat het voor criminelen lastiger wordt om op deze bedrijventerreinen hun criminele activiteiten uit te voeren.

• Versterken van bestuurlijke weerbaarheid. Dit betreft de positie van de gemeentelijke organisatie en het bestuur. Samen met de andere Zeeuwse gemeenten, Provincie en waterschap Scheldestromen heeft Middelburg invulling gegeven aan de Zeeuwse norm weerbare overheid. Een handelingskader dat dient als ondergrens voor een weerbare overheid in Zeeland. Deze norm is een bundeling van al bestaande (beleids)afspraken, wet- en regelgeving, handreikingen en modellen op diverse thema’s, met als overkoepelend thema: weerbaarheid.

In 2023 is Gemeente Middelburg gestart met een professionaliseringsslag. In 4 jaar tijd willen we een steviger rol vervullen bij de aanpak van ondermijning. In 2025 richten we ons vooral op onze informatiepositie en de interne bewustwording. Ook gaat er een Bibob-coördinator aan de slag om te voorkomen dat criminelen misbruik maken van het lokaal bestuur om hun werkzaamheden uit te voeren. De wens voor een Bibob-coördinator is opgenomen in de begroting. Daarnaast worden in 2025 weer verschillende integrale controles gericht op ondermijning georganiseerd. Uit de resultaten van de controles in 2024 blijkt de noodzaak om dit te continueren.

Binnen gemeente Middelburg is een aandachtsfunctionaris actief op het gebied van de bestrijding van mensenhandel en arbeidsuitbuiting. Deze zal in 2025 weer eventuele meldingen en casussen oppakken en controles coördineren. Ook neemt hij deel aan het Zeeuws overleg voor aandachtsfunctionarissen mensenhandel. Daarnaast zal er blijvend aandacht voor dit thema binnen de organisatie en ook bij betrokken partners worden gevraagd.

Uitdagingen op het snijvlak van zorg en veiligheid

Het Rijksbeleid heeft een omslag gemaakt van behandeling binnen psychiatrische klinieken naar ambulante, psychiatrische zorg door begeleiding in de eigen woonomgeving. Deze omslag heeft - naast andere oorzaken zoals bezuinigingen en personeelstekorten - geleid tot een situatie waarin de psychiatrische zorg en de daarbij behorende overlastproblematiek niet meer binnen de muren van de kliniek blijft, maar zich ook manifesteert in de woon- en leefomgeving in de Nederlandse gemeenten.

Ook binnen de gemeente Middelburg ervaren we een groeiende groep inwoners met een opeenstapeling van problemen op het vlak van zorg en veiligheid. Oorzaken en gevolgen lopen vaak door elkaar heen en zijn vaak complex en structureel. We zien steeds vaker een combinatie van psychische klachten, verstandelijke beperking, verslavingen en het ontbreken van een goed functionerend sociaal netwerk rondom de persoon in kwestie waardoor mensen onvoldoende in staat zijn om hun situatie zelf te veranderen. De problematiek is vaak omvangrijk, waardoor veel partijen erbij betrokken zijn, zowel vanuit het zorg- als het veiligheidsdomein.

Uit de veiligheidsmonitor blijkt dat we al jaren een stijgende trend zien in het aantal overlastmeldingen van mensen met verward gedrag in alle Zeeuwse gemeenten, maar vooral in de vier grote gemeenten in Zeeland, waaronder Middelburg. Diverse ontwikkelingen zijn de afgelopen jaren in gang gezet om de overlast van deze personen met een gecombineerde aanpak van preventie, zorg en repressie te bestrijden. Daarbij zijn belangrijke stappen gezet door ketenpartners naar een meer passende persoon- en probleemgerichte aanpak. Toch zien we vanuit het veiligheidsdomein nog te veel voorbeelden waarbij mensen met verward gedrag niet altijd passende zorg en/of ondersteuning ontvangen. Hierdoor kunnen zij een gevaar voor zichzelf of hun omgeving gaan vormen en overlast en veiligheidsproblemen veroorzaken. Mensen met verward gedrag veroorzaken bovengemiddeld vaak overlast en veiligheidsproblemen of zijn zelf het slachtoffer van misbruik en criminaliteit. Het aantal incidenten en meldingen met betrekking tot personen met verward gedrag stijgt, terwijl de tolerantie in de samenleving af lijkt te nemen. Mensen ervaren sneller overlast wanneer zij te maken hebben met mensen in de buurt die zich vreemd gedragen.

Uit de cijfers blijkt dat de zorg voor deze doelgroep steeds meer een veiligheidsprobleem wordt en dat de beleidsvelden zorg en veiligheid elkaar op dit onderwerp raken. De zorg bekijkt de problematiek en de aanpak daarvan vanuit het perspectief van de cliënt. De gemeente en de veiligheidspartners bekijken de problematiek ook vanuit het perspectief van de openbare orde en veiligheid in de straat, wijk en buurt. Om de geconstateerde ontwikkeling het hoofd te bieden is een hernieuwde samenwerking van politie, zorginstellingen, de gemeente, maar ook woningcorporaties nodig. Het gaat om samenwerking tussen de partijen die actief zijn in de sociale basis (zowel eerste- als tweedelijns) en in de verschillende domeinen, met het oog op een betere verbinding tussen zorg, veiligheid, sociaal domein en straf. De afgelopen periode zijn al succesvolle voorbeelden geweest op casusniveau, maar de komende jaren is het van belang dat dit ook op beleidsniveau verder wordt doorgevoerd.

Met subsidie vanuit ZonMw heeft Zeeland, gedurende een periode van 1,5 jaar, gebruik gemaakt van een projectleider die onderzoek heeft gedaan naar domeinoverstijgend samenwerken zorg en veiligheid. Hij heeft adviezen geformuleerd voor een meer adequate samenwerking in de uitvoering, voor een regionale visie, voor de inrichting van een regionaal beleid en van een regionale overlegtafel. In 2025 wordt de opbrengst van en de adviezen uit het project geïmplementeerd. Dat betekent dat we zowel intern, binnen gemeente Middelburg, als extern met alle veiligheidspartners tot intensievere samenwerking en met nieuwe instrumenten met deze vraagstukken aan de slag gaan. Voorbeelden van de oplossingen en instrumenten die we vanaf 2025 willen implementeren zijn de doorbraakmethodiek, centrale registratie in Zeeland van complexe casuïstiek, een regionaal interventieteam (het sneller en efficiënter aanpakken van meldingen van personen met zorgwekkend gedrag), herijking van de Zeeuwse regiekaart en onderzoek naar de mogelijkheden voor een regionaal expertiseteam.

Uitdagingen op het gebied van jeugd en veiligheid

De gemeente Middelburg is al langer bezig om jeugdcriminaliteit tegen te gaan. In 2022 is het college gestart met een project om de jeugdcriminaliteit tegen te gaan. Hoewel het accent in deze aanpak ligt bij steekwapens dienen de interventies een breder doel. De bewustwording, de voorlichting, de inzet van rolmodellen en de inrichting van een Middelburgse Persoonsgerichte Aanpak hebben als doel om jongeren te ondersteunen en te voorkomen dat ze in de criminaliteit terecht komen.

Middelburg komt in CBS statistieken naar voren als een gemeente waar in bepaalde wijken en kernen het risico groter is voor jongeren om in de criminaliteit te belanden dan gemiddeld in het Nederland. Het voorkomen dat jongeren in de fuik van criminaliteit belanden en doorgroeien tot criminelen is complex en vergt een integrale aanpak. Samenwerking met externe partijen zoals scholen, verenigingen, jongerenwerk, politie, justitie en andere gemeenten is cruciaal. Maar ook intern vergt het een verbinding tussen de verschillende beleidsdomeinen.

Met de toekenning van het Ministerie van Justitie en Veiligheid van incidentele middelen vanuit het programma Preventie met Gezag komt de aanpak van jeugdcriminaliteit in een nieuwe fase terecht. De basis die in Middelburg is gelegd vanuit de aanpak van (steek) wapens zal verstevigd en geïntensiveerd worden. In 2025 zal aanpak van jeugdcriminaliteit nog meer impact genereren voor de jongeren, de gezinnen, de wijken in Middelburg en voor de inwoners van Middelburg.  We streven er naar dat alle jongeren gelijke kansen hebben om gelukkig en gezond op te groeien.

Het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft voor de periode van 1 juli 2024 tot 1 juli 2027 een totaalbedrag van € 1.500.000 beschikbaar gesteld voor preventie jeugdcriminaliteit. Middelburg kiest er voor om eerst de basis verder op orde te brengen. De inrichting en implementatie van de Persoonsgerichte Aanpak (PGA) staat daarbij centraal. Deze aanpak, die ook succesvol gebruikt is voor het project Nieuw Perspectief, houdt in dat we risico jongeren eerder, intensief en dichtbij willen ondersteunen. Daarnaast zal er beter zicht komen op de aard en omvang van jeugdcriminaliteit en zullen werkende interventies ingezet worden om te voorkomen dat jongeren in de jeugdcriminaliteit terecht komen of doorgroeien tot criminelen.

Digitale veiligheid en de aanpak van cybercriminaliteit

De aandacht voor én inzet op de aanpak van cybercriminaliteit en digitale veiligheid groeit in Nederland. Dat is nodig want het vraagstuk zelf groeit ook hard. Het aantal slachtoffers van cybercriminaliteit steeg de afgelopen tien jaar met 22% (CBS Veiligheidsmonitor 2021). Daarnaast nam ook het aantal online aangejaagde ordeverstoringen en digitale incidenten bij gemeenten toe.

Voor het tegengaan van cybercriminaliteit en om te voorkomen dat inwoners en ondernemers slachtoffer worden van cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit willen de veiligheidspartners binnen de eenheid Zeeland West-Brabant samen optrekken. Daarover zijn afspraken gemaakt binnen het Veiligheidscollege en de Districtsdriehoeken. Eind 2024 zal een nieuw uitvoeringsplan worden opgesteld om cybercriminaliteit ook in 2025 in Zeeland voortvarend tegen te gaan.

De gemeente geeft uitvoering aan verschillende activiteiten om inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven weerbaarder te maken tegen vormen van digitale criminaliteit. De gemeenten werken daarbij samen met politie, het Openbaar Ministerie en het Platform Veilig Ondernemen. Maar we betrekken ook het onderwijs, de zorg, welzijn en bedrijven om dat zoveel mogelijk samen te doen. De gemeente richt zich met name op die doelgroepen die extra kwetsbaar zijn of waar het aantal slachtoffers erg groot is. Voorbeelden van interventies zijn deelname aan het platform HackShield, een cyberavond voor ondernemers, of de 'echt of nep' campagne gericht op oudere inwoners.

Veiligheid in relatie tot de energietransitie

In onze samenleving is sprake van een spanningsveld tussen de beperkt beschikbare ruimte, de economische activiteiten met bijbehorende risico’s en de daaromheen liggende woon- en leefomgeving. Het is aan de overheid om kaders te stellen en maatregelen te treffen tegen de risico’s die elke dag voortkomen in de leefomgeving. De Omgevingswet biedt vanaf 1 januari 2024 met de Omgevingsvisie Middelburg 2050 en het toekomstige omgevingsplan nieuwe instrumenten. Zo biedt het de overheid de mogelijkheid om binnen wettelijke kaders, invulling te geven aan beleidsregels voor externe veiligheid.

Zeeland is het voor wat betreft externe veiligheid het tweede risicogebied van Nederland door de aanwezigheid van een kerncentrale, havens, spoor, wegen en grote bedrijven in combinatie met de bijzondere geografische ligging. Omdat risico’s niet uit te sluiten zijn, is het van belang dat onze inwoners, ondernemers en de overheid zelf voldoende voorbereid zijn op incidenten. Daarnaast is scherpe vergunningverlening en krachtig toezicht en adequate handhaving onmisbaar in de veiligheidsketen.

Op het gebied van duurzaamheid is in de leefomgeving de afgelopen jaren veel veranderd. De elektrische fiets was nog nooit zo populair en ook zijn steeds meer elektrische auto’s, laadpalen en zonnepanelen in de bewoonde omgeving te vinden. Bij deze ontwikkelingen moet aandacht zijn voor de risico’s die met deze veranderingen gepaard gaan. Elektrische auto’s die moeilijk zijn te blussen en woningbranden die ontstaan door technische problemen bij de toepassing van zonnepanelen zijn enkele voorbeelden van deze risico's. In de huidige tijd blijven wet- en regelgeving op het gebied van bouw achter bij de snelle ontwikkelingen. De nieuwe risico’s zijn nog niet voldoende meegenomen in planvorming en wet- en regelgeving.

In 2025 zal de veiligheid rond de energietransitie weer aandacht krijgen in overleggen en bijeenkomsten met de verschillende betrokken afdelingen binnen de gemeente Middelburg en externe partijen. Ook wordt deelgenomen aan de Zeeuwse werkgroep "batterijen" die beleid formuleert voor het plaatsen van (grote) batterijen. Veiligheid is hierin een belangrijk onderdeel. Verder wordt bekeken of het mogelijk is in Middelburg een meldings- en/of vergunningsplicht in te stellen voor het plaatsen van (grote) batterijen.

De advisering rondom de Veiligheidsregio Zeeland zal in 2025 de nodige aandacht vragen. Er speelt een aantal belangrijke thema’s dat van invloed is op onze gemeente en inwoners, zoals 'Toekomstbestendige brandweerzorg’, versterking crisisbeheersing, de verkenning naar de samenwerking tussen GGD Zeeland en de VRZ, eventuele gezamenlijke huisvesting en gezamenlijke directievoering.

De veiligheid op en rond evenementen

Een veilige woon- en leefomgeving is gediend met het veilig verlopen van (grootschalige) evenementen. In het proces van vergunningverlening is veiligheid een belangrijk onderdeel. Sinds 2019 is het verplicht voor organisatoren van grotere evenementen dat zij, conform de beleidsregel "Veiligheid bij evenementen", een veiligheidsplan hebben. De optimalisatie van de kwaliteit van deze veiligheidsplannen is een voortdurend proces om met elkaar te zorgen voor veilige evenementen. De organisatoren worden hierbij, indien gewenst en noodzakelijk, ondersteund door de gemeente. In 2024 wordt het evenementenbeleid van de gemeente Middelburg geactualiseerd. De veiligheid van evenementen wordt in deze actualisatie nadrukkelijk meegenomen.

Een evenement dat specifieke aandacht behoeft is de jaarwisseling. In de gemeente wisselen periodes met onrustige en rustige jaarwisselingen elkaar af. De afgelopen twee jaar heeft Middelburg relatief rustige jaarwisselingen gehad. Mede door inspanningen van inwoners in bepaalde wijken en kernen, zoals het initiatief voor een feest in Arnemuiden, is dit gelukt. Er worden middelen ingezet vanuit het programma veiligheid om deze initiatieven te ondersteunen. In 2025 willen we de fundamenten voor een rustig verloop van de jaarwisseling versterken.

Invulling van financiële ruimte kadernota 2025-2028

1. ¹ Voor een toelichting op de mutaties 2024 - 2027 zie begroting 2024 en meerjarenraming 2025-2027.

1. Formatie Boa (senior, medior & junior)

Deze formatie uitbreiding is benodigd om invulling te geven aan ambities op gebied van handhaving van openbare orde en veiligheid. Onder andere door in te zetten op wijkboa's en specialisaties op jeugd en ondermijning. Tevens bijdrage aan betere zichtbaarheid boa's t.b.v. objectieve en subjectieve veiligheid.

2. Formatie coördinator Wet Bibob

De coördinator Wet Bibob geeft uitvoering aan de integriteitstoets namens het bestuur, dit in samenwerking met de vakafdelingen v.w.b. de processen waar een Bibob toetsing aan de orde is. Nu wordt er slechts beperkt uitvoering gegeven aan de wet Bibob. Dit betreft slechts de exploitatievergunningen. Wanneer de Zeeuwse beleidslijn is geïmplementeerd wordt de Bibob uitgevoerd breed voor vergunningen, voor (vastgoed)transacties waar de gemeente bij betrokken is, subsidies, (zorg)inkoop, etc.

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten?